dềnh trên Hình 4.7, tại đó ít có khả năng tìm thấy electron hoặc không bao
giờ tìm thấy nó. Các electron này đập vào màn huỳnh quang từng hạt một,
được phân bố theo biên dạng xác suất đó và bằng cách đó tạo dựng nên bức
tranh giao thoa giống như trên Hình 4.8.
Feynman đã chọn một chiến thuật khác. Ông đã đặt lại vấn đề về giả
thuyết cổ điển cho rằng mỗi electron chỉ có thể hoặc đi qua khe bên
trái hoặc đi qua khe bên phải.
Bạn có thể nghĩ rằng từ bỏ một tính chất
cơ bản và hiển nhiên như thế của sự vật thì thật là nực cười. Xét cho cùng,
thì lẽ nào ta không thể quan sát trong khoảng giữa các khe và màn huỳnh
quang để xác định electron đã đi qua khe nào hay sao ? Bạn hoàn toàn có
thể. Nhưng bây giờ bạn lại làm thay đổi điều kiện của thí nghiệm mất rồi.
Để quan sát electron, bạn phải làm một điều gì đó đối với nó, ví dụ như
chiếu sáng nó chẳng hạn, nói cách khác là cho các photon đập vào nó.
Trong cuộc sống hằng ngày, photon là những hạt thử nhỏ bé, nên khi đập
vào cây cối, những bức tranh hay con người thì chúng không gây ra tác
dụng căn bản nào đối với trạng thái chuyển động của những vật thể vật chất
to lớn đó. Nhưng các electron lại là những mẩu vật chất cực nhỏ. Khi bạn
tiến hành xác định khe mà electron đi qua, thì dù bạn có thận trọng tới mức
nào đi nữa, thì các photon đập vào electron nhất thiết sẽ làm cho chuyển
động sau đó của nó thay đổi. Nhưng sự thay đổi đó của chuyển động lại sẽ
làm cho kết quả của thí nghiệm thay đổi. Nếu bạn làm nhiễu động thí
nghiệm tới mức đủ để xác định được electron đi qua khe nào, thì các thí
nghiệm sẽ cho thấy rằng kết quả sẽ thay đổi từ Hình 4.8 thành Hình 4.6 !
Thế giới lượng tử đảm bảo rằng một khi ta đã xác lập được mỗi electron đi
qua khe bên trái hay khe bên phải, thì sự giao thoa giữa hai khe cũng sẽ
biến mất.
Và như vậy, Feynman hoàn toàn có cơ sở để gạt bỏ sự thách thức đó, bởi
vì, mặc dù kinh nghiệm hằng ngày của chúng ta đòi hỏi mỗi electron chỉ đi
qua khe này hoặc khe kia, nhưng đến cuối những năm 1920, các nhà vật lý
đã thấy rằng mọi ý định kiểm chứng tính chất dường như cơ bản đó của
thực tại đều làm hỏng thí nghiệm.
Feynman tuyên bố rằng mỗi electron tới được màn huỳnh quang thực
