sự đã đi qua cả hai khe.
Điều này nghe có vẻ điên rồ, nhưng bạn hãy kiên
nhẫn một chút: có những điều còn điên rồ hơn thế nữa kia. Feynman lập
rằng khi đi từ nguồn tới một điểm đã cho trên màn huỳnh quang, mỗi
electron riêng rẽ thực sự đã đồng thời đi theo mọi quỹ đạo khả dĩ; một quỹ
đạo này được minh họa trên Hình 4.10. Nó đi một cách khá “nghiêm chỉnh”
qua khe bên trái. Nhưng đồng thời nó cũng đi một cách khá nghiêm chỉnh
qua khe bên phải. Có thể nó tiến tới khe bên trái, rồi đột ngột thay đổi
hướng đi qua khe bên phải. Nó cũng có thể đi lui nhiều lần rồi cuối cùng
mới đi qua khe bên trái. Có thể nó đi theo một hành trình dài tới tận thiên
hà Andromeda trước khi trở về đi qua khe bên trái để tới màn huỳnh quang.
Và còn nhiều quỹ đạo khác nữa.
Theo Feynman, electron “nếm trải” hết
mọi quỹ đạo khả dĩ nối điểm xuất phát với đích cuối cùng của nó.
Hình 4.10 Theo cách trình bày cơ học
lượng tử của Feynman, cần phải xem rằng các hạt đi từ điểm này tới điểm
khác theo mọi quỹ đạo khả dĩ. Trên hình vẽ một ít trong số vô hạn các quỹ
đạo khả dĩ từ nguồn tới màn huỳnh quang. Chú ý rằng electron này thực sự
đi qua cả hai khe.
Feynman đã chứng tỏ được rằng ông có thể gán cho mỗi quỹ đạo đó một
con số, sao cho khi lấy trung bình tổ hợp tất cả lại sẽ cho chính xác kết quả
đối với xác suất mà người ta tính dược khi dùng các hàm sóng. Và như vậy,
từ quan điểm của Feynman, không còn cần phải gắn cho mỗi electron một
sóng xác suất nữa. Thay vì thế, chúng ta lại phải tưởng tưởng ra một cái gì
đó cũng bí ẩn không kém, nếu không muốn nói là hơn. Xác suất để electron
– bây giờ được xem thuần tuý là hạt – tới một điểm đã chọn trên màn là kết
quả của hiệu ứng tổ hợp của tất cả các cách để nó tới được điểm đó.
Phương pháp này của Feynman được gọi là phương pháp “lấy tổng theo
mọi quỹ đạo khả dĩ” trong cơ học lượng tử”
.
Đến đây, chắc bạn sẽ lại lên tiếng phản đối: làm sao một electron lại có thể
