Theo PTC, Thái Tử Cồ Đàm sẽ kế vị vua cha Tịnh Phạn để làm vua, nhƣng
sau khi đi qua bốn cửa thành, Thái Tử giác ngộ lẽ tứ khổ (sanh, lão, bệnh, tử), đã
quyết tâm từ bỏ ngai vàng, xa rời vợ trẻ con thơ, đang đêm lẻn ra khỏi hoàng
cung, du phƣơng tìm đạo giải thoát.
Theo [TDK I 1982: 35], Hầu Vƣơng ở núi Hoa Quả, động Thủy Liêm, ngồi
trên ngai vua, đang hƣởng thụ sung sƣớng, chợt giác ngộ lẽ sống chết vô
thƣờng, liền phát tâm bồ đề, lìa bỏ ngôi vua, vƣợt biển tìm đạo tu thành Phật
Tiên để giải thoát luân hồi sinh tử.
Nhân duyên trò tìm đƣợc thầy
Theo PBĐK, Đức Lục Tổ Huệ Năng họ Lƣ (638713), thuở nhỏ sớm mồ côi
cha, nhà nghèo, mẹ con bán củi sống qua ngày. Một hôm Huệ Năng đem củi
giao cho khách hàng xong, vừa trở gót ra về bỗng nghe có ngƣời tụng kinh Kim
Cang đến câu Ƣng vô sở trụ nhi sinh kỳ tâm (Không nên trụ vào đâu mà sinh ra
tâm của mình).
262
Huệ Năng hỏi ngƣời ấy học kinh này từ đâu, thì đƣợc chỉ dẫn
đến chùa Đông Thiền, do Đức Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn trụ trì.
Theo [TDK I 1982: 41-43],
Hầu Vƣơng trên đƣờng tìm đạo, một hôm qua
rừng chợt nghe một ngƣời kiếm củi hát:
Gặp nhau Phật Đạo phép mầu, Bình tâm tĩnh tọa tụng câu Huỳnh Đình...
Hầu Vƣơng hỏi thăm bài hát này học từ đâu, đƣợc ngƣời kiếm củi chỉ đến
động Tà Nguyệt Tam Tinh, núi Linh Đài Phƣơng Thốn, do Tổ Sƣ Tu Bồ Đề làm
chủ.
Lƣu ý: PBĐK và TDK đều nói đến củi, duyên khởi từ củi mà phăng ra con
đƣờng đến gặp thầy học đạo. Củi là chất đốt, dùng để đun nấu; vậy củi là ẩn ngữ
nhắc đến luyện hỏa hầu, đốt lò bát quái, luyện đơn nấu thuốc, tức là ám chỉ việc
tham thiền của nhà Phật hay tịnh luyện của đạo Lão.
263
3. Thầy hỏi mục đích đi tu của trò
Theo PBĐK, Huệ Năng đến gặp Đức Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn. Tổ hỏi: “Muốn
cầu vật chi?” Huệ Năng đáp: “Chỉ cầu làm Phật chứ chẳng cầu vật chi khác.”
[TDK I 1982: 51], Tổ Sƣ Tu Bồ Đề hỏi Hầu Vƣơng: “Nay nhà ngƣơi muốn
học đạo gì?” Rồi Tổ Sƣ giới thiệu đủ các môn phép thuật, nhƣng Hầu Vƣơng
khăng khăng chỉ đòi học đƣợc phép trƣờng sinh, tức là chỉ tu thành tiên Phật.
264
Buổi sơ kiến thầy trò nói đến tánh
