Qua môi trƣờng làm báo ở Cesais, tôi gặp Nguyễn Quang Thọ. Thoạt đầu,
anh nhờ tôi dịch bài cho Kiến Thức Trẻ do anh phụ trách, ra mắt tháng 8-1990,
thêm số nữa thì ấn phẩm này chết. Anh Thọ xoay sang làm Kiến Thức Phổ
Thông, ra mắt tháng 12-1990, nhƣng sau mấy số lại rút lui, chuyển qua Văn Hóa
& Đời Sống, ra mắt tháng 3-1991.
Mãi đến lúc đó, thực sự tôi chƣa viết gì nhiều cho anh Thọ, nhƣng có gợi ý
anh một ít đề tài về văn hóa Trung Quốc, nhƣ thƣ pháp, hội họa, con triện... và
giới thiệu anh mời em tôi là Lê Anh Minh cộng tác mảng nghiên cứu này. Minh
viết cho Kiến Thức Trẻ từ số đầu tiên, rồi Kiến Thức Phổ Thông, và Văn Hóa &
Đời Sống. Rất đều đặn.
Qua những lần chuyện trò, Nguyễn Quang Thọ biết tôi quan tâm ít nhiều
đến tƣ tƣởng Tam Giáo và Cao Đài. Anh tỏ ra thích thú mảng văn hóa Á Đông,
cứ xui tôi viết cho báo anh. Tôi vẫn lần lữa.
Mùa Hè năm 1991, Đài Truyền Hình Thành Phố khởi chiếu bộ phim Tây
Du Ký hai mƣơi lăm tập của nữ đạo diễn Trung Quốc Dƣơng Khiết. Một sáng
Chủ Nhật giữa tháng 8, anh Thọ ghé nhà chơi và thuật chuyện con gái đầu lòng
của anh, bé Thùy Dƣơng, thỏ thẻ hỏi: “Các con thú trên trời sƣớng quá sao lại
trốn xuống trần làm yêu quái chi cho khổ, bị Tề Thiên đánh xiểng liểng?” Anh
nhờ tôi giải đáp giúp cháu. Tôi cƣời, nửa đùa nửa thật: “Cắt nghĩa không khó,
nhƣng khá dài dòng. Nếu anh muốn, tôi sẽ viết cho Văn Hóa & Đời Sống
khoảng mƣời kỳ.” Anh vui vẻ tán thành.
Bài viết đầu tiên là Bốn Biển Không Yên Cơn Lửa Trẻ. Anh Thọ chuẩn bị
đi bài thì tôi đề nghị gác lại, vì nghĩ nên có một mở đầu theo kiểu tổng quan cho
cả loạt bài. Vài hôm sau, Đƣờng Tăng! Anh Là Ai? hoàn tất ngày 26-8, vừa kịp
cho số báo tháng 9.
Tôi đặt nhan đề chung là Huyền Nghĩa Truyện Tây Du. Anh Thọ gạt phắt,
sửa là Giải Mã Truyện Tây Du. Từ đó, liên tục trong chín tháng, tôi dấn sâu vào
cuộc chơi tình cờ. Cứ nhƣ điệp khúc, nhiều phen viết chậm trễ, anh Thọ cầm
luôn cả xấp bản nhũ của số báo sắp ra, tới nhà hối thúc, bảo rằng chỉ còn thiếu
mỗi bài của tôi nữa thôi. Cứ mỗi tháng tôi phải nghĩ ra một bài. Bài này vừa
giao nộp xong lại phải nghĩ ngay đến bài kế. Mệt cũng lắm, mà vui nhiều.
Trƣớc khi đình bản vào tháng 01-1994, Văn Hóa & Đời Sống tháng 12-
1991 và tháng 9-1992 đăng thêm cho tôi hai bài về Tam Giáo Việt Nam mà sau
này đƣợc gom lại cùng các bài khác, in thành cuốn Con Đƣờng Tam Giáo Việt
Nam (Nxb Thành Phố, tháng 5-1994).
3
Đó là sau khi in thử quyển biên khảo đầu
tay, tôi nhìn thấy tín hiệu tốt và có hứng thú xuất bản. Và đó cũng nhờ làm việc
chung với mấy anh em ở tạp chí Phát Triển Kinh Tế tôi quen dần các công đoạn
