một cái gì cả. Còn nhà tổng quát, ngược lại, biết càng ngày càng nhiều thứ
nhưng mỗi thứ biết càng ngày càng ít đi và cuối cùng nhà tổng quát trở
thành người không biết gì về tất cả các thứ". Rõ ràng, các cách tư duy tương
ứng của nhà chuyên môn lẫn nhà tổng quát đều không phản ánh chính xác
và do vậy, không giúp biến đổi hiện thực khách quan một cách tin cậy với
năng suất và hiệu quả cao.
3) Giáo dục - đào tạo thường quá nhấn mạnh những người học như là lực
lượng lao động tương lai nên chủ yếu đào tạo nghề làm việc cho họ. Trong
khi đó, nếu ta lập tỷ số giữa "tổng số các vấn đề nghề nghiệp chuyên môn có
trong cuộc đời của một người" và "tổng số các vấn đề nói chung có trong
cuộc đời của người đó" và gọi là α, bạn đọc có thể thấy β nhỏ hơn một rất,
rất nhiều, nếu như không nói là gần bằng không, vì các lý do như:
a) Số lượng các vấn đề gặp trong chuyên môn được đào tạo thường
chiếm một phần rất nhỏ trong tổng số các loại vấn đề có trong cuộc đời
của một con người, kể cả đối với những người làm việc tại những
chuyên môn đòi hỏi giải quyết vấn đề khá thường xuyên như trong
phòng thí nghiệm nghiên cứu và phát triển, sáng tác văn học, nghệ
thuật, âm nhạc… các loại, phá các vụ án…
b) Quan trọng hơn, hầu như không có vấn đề chuyên môn thuần túy,
hiểu theo nghĩa chỉ cần một nhà chuyên môn sử dụng những kiến thức,
phương pháp chuyên môn đã học ở trường là đủ để giải. Chuyện
thường xảy ra là: bài toán chuyên môn thường phải giải tập thể, do vậy,
có thể nảy sinh các vấn đề không thuộc chuyên môn như các vấn đề về
cách trình bày, trao đổi thông tin, thảo luận, phối hợp hành động, quan
hệ giữa các đồng nghiệp với nhau… mà giải quyết không được thì bài
toán chuyên môn ban đầu cũng không giải quyết được. Chưa kể, bài
toán chuyên môn ban đầu, trong quá trình giải, biến thành bài toán tài
chính: phải có tiền mới mua được thiết bị chuyên môn cần thiết, mới có
thể thuê thêm nhân công…
c) Các bài toán chuyên môn và không chuyên môn trong cuộc đời của
một con người đan quyện với nhau, ảnh hưởng lẫn nhau, trong khi đó,
