Trong thực tế hoạt động nhận thức của mỗi người, nhận thức cảm tính và
tư duy (nhận thức lý tính) tạo tiền đề, bổ sung và chuyển hóa lẫn nhau. Tư
duy bắt đầu ở nơi nhận thức cảm tính không còn phát huy tác dụng hoặc bất
lực. Ví dụ, nguyên tử, điện tử là những đối tượng không thể cảm giác, tri
giác được trực tiếp bằng các giác quan, người ta chỉ có thể suy nghĩ về nó.
Ngoài ra, do những ưu điểm của tư duy, người ta suy nghĩ ở cả những nơi
nhận thức cảm tính vẫn còn có thể hoạt động.
Bây giờ người viết chuyển sang nói về nhiệm vụ thứ hai: Hiểu thông
tin được tiếp thu. Hiểu là một nhiệm vụ rất quan trọng. Ngay cả khi bài
toán của bạn là bài toán đúng (xem mục 1.2. Một số khái niệm cơ bản
và các ý nghĩa của chúng trong quyển một) và bạn hoàn toàn đủ kiến
thức để giải, nhưng nếu bạn hiểu đầu bài (lời phát biểu bài toán) sai,
bạn không giải được nó. Tuy rất quan trọng nhưng mọi người thường
không chú ý đúng mức đến quá trình hiểu, thậm chí còn coi hiểu là
công việc dễ dàng. Đúng như Tôn Dật Tiên nhận xét: “Hiểu là việc rất
khó, nếu người ta hiểu, hành động sẽ dễ”. Ở đây, người viết cố gắng
trình bày để thuyết phục bạn đọc rằng, hiểu là công việc rất khó và hiểu
đến mức năm, hành động mới dễ.
Các nghiên cứu cho thấy, có thể có các mức độ hiểu sau:
1. Mức định nghĩa:
Về nguyên tắc, bất kỳ đối tượng nào cũng cần được định nghĩa và đặt tên.
Định nghĩa về đối tượng cho trước, hiểu theo nghĩa rộng, là tập hợp các dấu
hiệu của đối tượng cho trước, giúp người sử dụng tên gọi của đối tượng cho
trước, nhận biết đối tượng cho trước là gì và phân biệt nó với các đối tượng
khác. Định nghĩa là nội dung, tên gọi là hình thức phản ánh đối tượng cho
trước. Không nên đồng nhất giữa tên gọi và nội dung vì có khi cùng một tên
gọi, những người khác nhau hiểu khác nhau về nội dung, dẫn đến hiểu lầm,
hiểu không đúng như cần phải hiểu. Do vậy, trong những trường hợp nghi
ngờ, bạn cần kiểm tra lại định nghĩa của đối tượng cho trước, xem có giống
