đứng ở tâm vòng tròn. Quy tắc trò chơi như sau: Người chủ trò hô tên một
động vật. Nếu động vật không biết bay thì mọi người không phản ứng gì.
Nếu động vật biết bay thì mọi người vung tay lên hô theo người chủ trò. Ví
dụ, khi người chủ trò hô: “Bò bay”, mọi người phải im lặng. Khi người chủ
trò hô: “Chim sẻ bay”, mọi người nắm tay nhau cùng vung cao khỏi đầu hô
vang theo: “Chim sẻ bay”.
Thực tế cho thấy, nếu người chủ trò nhiều lần liên tục hô tên những động
vật biết bay, rồi bất thình lình hô: “Bò bay”, chẳng hạn, thì không ít người
trong vòng tròn tiếp tục vung tay hô: “Bò bay” theo thói quen, mà sau đó
mới biết rằng mình sai.
Một trò chơi khác mà bạn có thể thực hiện. Nội dung trò chơi như sau,
bạn hỏi những người tham gia chơi: “Một cây gậy có mấy đầu?”. Mọi người
trả lời: “Hai”. Bạn hỏi nhanh dần lên: “Hai cây gậy?”; “Ba?”... “Chín?”
rồi bất thình lình bạn hỏi: “Tám phẩy năm (8,5)?”. Bạn sẽ thấy nhiều người
trả lời sai.
Những phản ứng sai trong hai trò chơi nói trên cũng như trong các trò
chơi tương tự là do ảnh hưởng của tính ì tâm lý. Ở trò chơi thứ nhất, trong
tâm lý của những người phản ứng sai, “bay” được giữ lại. Ở trò chơi thứ
hai, “nhân đôi số gậy” được giữ lại.
Khái quát lên, tính ì tâm lý của một người là hoạt động tâm lý của người
đó giữ lại các hiện tượng (quá trình, trạng thái, tính chất, khuynh hướng thay
đổi) tâm lý cụ thể đã, đang trải qua chống lại việc chuyển sang các hiện
tượng tâm lý cụ thể khác.
Ngoài các trò chơi, các nghiên cứu cho thấy, phần lớn mọi người, đặc biệt
ở tuổi trung niên trở lên, thường ít thích thay đổi nhằm thỏa mãn nhu cầu tiết
kiệm sức lực và do dấu ấn phải trả giá của những lần thử sai. Nguyễn Du
trong Truyện Kiều viết: “Thiếp như con én lạc đàn; Phải cung rày đã sợ làn
cây cong”. Một lần bị cung bắn thôi, dấu ấn trả giá của lần đó lớn đến nỗi
thấy “làn cây cong” cũng sợ, tưởng là cái cung. Tương tự như vậy, có
những câu tục ngữ như: “Bỏng canh nóng, thổi xúp nguội”; “Con mèo một
