là mục đích của hành động (hoạt động) mà hành động (hoạt động) lại chính
là sự bảo đảm để đạt mục đích đề ra.
Có những nhà nghiên cứu xem ý chí như là lõi của tính cách và tính cách
như là khung của nhân cách. Về người có tính cách mạnh, người ta thường
nói: “Anh (chị) ấy không thể hành động khác đi được, bởi vì đấy là tính
cách của anh (chị) ấy”. Nói cách khác, người ta có thể dự báo với độ tin cậy
rất cao hành động của người có tính cách mạnh trong những tình huống nhất
định.
Tóm lại, nhìn theo quan điểm tâm lý học, nhân cách là chân dung tâm
lý của con người với tư cách một thành viên của xã hội, hoạt động và
giao tiếp một cách có ý thức về vai trò của mình trong xã hội. Chân
dung tâm lý của nhân cách được hình thành từ những yếu tố bẩm sinh
và những yếu tố mà cá nhân tiếp nhận từ các tác động xã hội. Chúng
xác định sự độc đáo của các quá trình, trạng thái tâm lý, bị chi phối bởi
xu hướng nhân cách không chỉ bằng các tính chất riêng mà còn bằng
các phẩm chất chung, như tính cách và năng lực. Nhân cách không chỉ
đặc trưng bởi cái nó muốn (mục đích), cái thúc đẩy nó (động cơ) hành
động mà cả cái mà nó có thể (năng lực). Ở đây, năng lực được hiểu là
các đặc điểm tâm lý, nhờ chúng mà cá nhân tiếp nhận các kiến thức, kỹ
xảo, kỹ năng... được trang bị, một cách thành công với hiệu quả cao.
Nhìn theo góc độ phát triển xã hội, các nhân cách rất đa dạng, có thể tốt,
có thể xấu (xem Phụ lục: Một số đặc điểm của nhân cách ở cuối sách), mặc
dù nhiều khi, người ta chỉ dùng từ nhân cách theo nghĩa tốt. Khi điều 13 của
Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa (xem mục 7.3.
Con người và môi trường: Điều khiển hành động của con người sáng tạo)
nhấn mạnh: “Phát triển đầy đủ nhân cách”, nhân cách được hiểu theo nghĩa
tích cực, tiến bộ nhất, bao gồm các giá trị vĩnh cửu của xã hội loài người.
Đây là nhiệm vụ chủ đạo của giáo dục trong các nhà trường nói riêng, giáo
dục của xã hội nói chung. Về điều này, X.L. Rubinstein khẳng định: “Một
nhân cách càng tiêu biểu cho cái chung (các giá trị tốt đẹp của xã hội –
