tư cách là sự tổng hợp tất cả các thuộc tính vốn có của nó, chúng ta phải
nhận thức sự vật trong tổng hợp các mối quan hệ có thể có giữa sự vật đó
với các sự vật khác.
Mỗi sự vật có muôn vàn thuộc tính, mỗi thuộc tính của sự vật cũng có
một phức hợp những đặc trưng về chất của mình, khiến cho mỗi thuộc tính
lại trở thành một chất. Điều đó cũng có nghĩa là mỗi sự vật có vô vàn chất.
Với tư cách là những khía cạnh của chất được bộc lộ ra trong các mối
quan hệ, các thuộc tính của sự vật có vị trí khác nhau, trong đó, có thuộc
tính cơ bản và thuộc tính không cơ bản. Tổng hợp những thuộc tính cơ bản
tạo thành chất căn bản của sự vật. Ở mỗi một sự vật chỉ có một chất căn
bản, đó là loại chất mà sự tồn tại hay mất đi của nó quy định sự tồn tại hay
mất đi của bản thân sự vật.
Chất của sự vật không những được xác định bởi chất của các yếu tố cấu
thành mà còn bởi cấu trúc của sự vật, bởi phương thức liên kết giữa các yếu
tố cấu thành sự vật đó.
Trong tự nhiên và trong xã hội có không ít sự vật, mà nếu xét riêng về các
yếu tố cấu thành, chúng hoàn toàn đồng nhất, nhưng các sự vật đó lại khác
nhau về chất. Thí dụ, kim cương và than chì tuy đều do cácbon tạo thành,
nhưng lại có sự khác biệt rất căn bản về chất. Sự khác nhau về chất ấy được
quyết định bởi phương thức liên kết khác nhau của các phân tử cácbon. Việc
nắm được tính cấu trúc của sự vật cho phép hiểu được vì sao sự thay đổi hay
mất đi của một số thuộc tính này hay thuộc tính khác của sự vật lại không
trực tiếp dẫn đến thay đổi chất của nó.
Từ đó có thể thấy sự thay đổi về chất của sự vật không chỉ phụ thuộc vào
sự thay đổi những yếu tố cấu thành, nó còn phụ thuộc vào sự thay đổi
phương thức liên kết giữa các yếu tố đó.
Khi chúng ta xem xét sự vật trong tính xác định về chất của nó, chúng ta
cũng so sánh nó với các sự vật khác, từ đó hình thành ý thức về giới hạn tồn
tại của nó. Vượt ra ngoài giới hạn đó, sự vật không còn là nó nữa mà là một
