thể, khi phải ra các quyết định cụ thể. Có thể xếp họ vào loại người “Nói
như rồng leo, làm như mèo mửa”.
Ở đây, ít nhất, cần tránh hai loại sai lầm. Thứ nhất, thấy rừng (các luận
điểm triết học chung nhất một cách máy móc, giáo điều) mà không thấy cây
(những cái cụ thể sinh động của thực tiễn) kiểu “Đây là rừng lim, vậy những
cây cụ thể này (thực tế không phải là những cây lim, mà chỉ có vài dấu hiệu
giống lim – người viết nhấn mạnh) phải là lim. Hãy đối xử với chúng như
những cây lim”, hoặc “Đây là rừng lim, những cây cụ thể này không phải là
lim (trong khi thực tế chúng là những cây lim tuy có vài dấu hiệu có vẻ khác
cây lim – người viết nhấn mạnh), vậy cần chặt bỏ chúng để bảo vệ sự trong
sáng của rừng lim”.
Thứ hai, ngược lại, thấy cây mà không thấy rừng kiểu “Cây này là lim,
vậy cả rừng này là rừng lim” nhưng khi sử dụng các cây khác thì hóa ra
chúng chỉ là các loại cây gỗ tạp. Hoặc “Cây này không phải là lim, vậy rừng
này không phải là rừng lim, thôi đi tìm rừng khác” có khi bỏ qua mất khả
năng, cơ hội để phát triển vì phần lớn các cây khác trong rừng là các cây
lim. Chưa kể, thấy cây mà không thấy rừng còn có thể lạc lối, mò mẫm thử
và sai, trả giá đắt, lãng phí lớn.
Phép biện chứng nhắc nhở: Chân lý luôn luôn là cụ thể. Thực tiễn là cơ
sở, mục đích, động lực chủ đạo và trực tiếp của nhận thức, xét đến cùng, là
tiêu chuẩn của chân lý.
Thực tế giảng dạy, học tập, nghiên cứu, áp dụng phép biện chứng ở Liên
Xô và Trung Quốc trước đây cho thấy có khá nhiều ví dụ liên quan đến loại
sai lầm “thấy rừng mà không thấy cây”, “thấy cây mà không thấy rừng”,
không chú ý tính cụ thể của chân lý, không tôn trọng vai trò quan trọng,
thậm chí quyết định của thực tiễn.
Khi được hỏi: “Anh (chị) hiểu tính phổ biến của quy luật về đối lập như
thế nào?”. Nhiều sinh viên liệt kê đủ loại ví dụ kiểu “bên phải và bên trái
ngôi nhà”, “trên và dưới cái bàn”, “trắng và đen”... Họ hiểu rằng “phổ
biến” có nghĩa là tồn tại ở khắp mọi nơi, ở bất kỳ vật nào. Vào đầu những
năm 1930 ở Liên Xô, cũng như trong “Cách mạng văn hóa” ở Trung Quốc
