đã đăng những công trình nghiên cứu tác dụng của quy luật về đối lập trong
ngư nghiệp, trong công việc bán dưa hấu... Vấn đề ở chỗ, người ta đã tùy
tiện kết hợp một cách cơ giới những kiểu phân chia và cho đấy là sự thể hiện
mâu thuẫn và sức mạnh của quy luật về đối lập.
Thậm chí, rải rác trong một số sách giáo khoa của Liên Xô, có thể gặp
những dòng tương tự: “Tất cả mọi sự vật, không loại trừ, đều tuân theo quy
luật này (quy luật về đối lập – người viết nhấn mạnh). Trên và dưới, ngoài
và trong, tối và sáng, cực bắc và cực nam, phép cộng và phép trừ, điện tích
âm và điện tích dương, vỏ điện tử và hạt nhân trong nguyên tử, kết hợp và
phân rã nguyên tử... di truyền và biến dị, môi trường và cơ thể... đều có thể
dùng làm các ví dụ về các mặt đối lập”. Nếu như sau đó các tác giả nói thêm
rằng, chúng là các ví dụ về các mặt đối lập và không phải tất cả chúng minh
họa cho tác dụng của quy luật về đối lập vì quy luật về đối lập phản ánh
nguồn gốc phát triển, thì lập luận nói trên còn có thể chấp nhận được. Do
vậy, nếu hỏi tiếp các sinh viên: “Phát triển thể hiện như thế nào trong các ví
dụ về các mặt đối lập của các anh (chị)?”, họ thường lúng túng, rơi vào ngõ
cụt.
Trong lịch sử hoạt động của mình, các nhà triết học mácxít đã có những
lần sai lầm nghiêm trọng: Nhân danh việc nắm vững phép biện chứng duy
vật, họ đã bác bỏ những hướng nghiên cứu mới trong khoa học khi chúng
vừa xuất hiện như thuyết tương đối, di truyền học phân tử, điều khiển học và
suốt một thời gian dài đối xử đầy nghi ngờ với lôgích hình thức. Điều này đã
làm chậm lại đáng kể tốc độ phát triển những hướng nghiên cứu trên ở Liên
Xô và nhiều nước xã hội chủ nghĩa khác trong thời gian khá dài, chưa kể,
không ít các nhà khoa học tài năng còn bị đàn áp, tù tội hoặc phải tự tử.
- Khi đi từ cái trừu tượng đến cụ thể, từ cái chung đến cái riêng, thậm chí,
cái đơn nhất và ngược lại, cần lưu ý mối liên hệ giữa các cặp phạm trù (xem
Hình 104); mối liên hệ giữa tính tuyệt đối và tương đối để có sự tương hợp
với thực tiễn; yêu cầu về độ chính xác để linh động, không cầu toàn, phù
hợp với từng đối tượng cụ thể, thể hiện cụ thể trong thực tiễn của lĩnh vực
chuyên ngành cho trước.
