lượng phục vụ thông tin. Nhằm đạt mục đích, Công ty điện thoại ra quyết
định đổi các số điện thoại của Công ty liên doanh Vinabico-Kotobuki. Sự
thay đổi số điện thoại đó lan tỏa sang bao bì, làm thiệt hại hơn một tỷ đồng.
Bạn đọc có thể tưởng tượng tiếp sự thay đổi số điện thoại đó còn có thể lan
tỏa đi những nơi nào nữa, ví dụ, bảng hiệu Công ty Vinabico-Kotobuki ở
mặt tiền phải kẻ lại, các ấn phẩm quảng cáo, các giấy tờ giao dịch, danh
thiếp... phải in lại, các số điện thoại ghi trên các xe của công ty phải sơn lại...
Trên thực tế, nếu tính thêm các công ty khác cũng phải thay đổi số điện
thoại, thiệt hại còn lớn hơn rất nhiều. Lưu ý bạn đọc rằng, tất cả chi phí
không đáng, nếu như không nói là vô ích nêu trên đều được tính vào GDP.
Cho nên, không phải sự tăng trưởng GDP nào cũng là sự phát triển tốt đẹp.
¤ “Báo Phu-chát-can Thái Lan ngày 22-4 đăng bài cho biết Thái Lan và
Lào đang bị ảnh hưởng tai hại của việc Trung Quốc đóng cửa một đập nước
ở thượng nguồn sông Mêkông trên đất Trung Quốc. Trung Quốc đã đóng
đập Man Van này từ ngày 31-3, làm cho nước sông Mêkông đoạn bên dưới
thuộc Thái Lan và Lào bị “giảm tới mức nguy kịch”, khiến cho hơn 10 tàu
chở hàng va phải đá ngầm, 3 người bị chết, khoảng 300 tàu du lịch và tàu
vận tải của cả Thái Lan và Lào lẫn Trung Quốc “phải ngừng hoạt động vô
thời hạn”. Ngoài ra nhiều hoạt động kinh doanh và xây dựng ở khu vực biên
giới Thái Lan và Lào đã bị ảnh hưởng hoặc tổn thất”. (Theo Thông tấn xã
Việt Nam, đăng trên báo “Sài Gòn Giải Phóng”, ra ngày 25/4/1995).
Chúng ta có thể hình dung đập Man Van của Trung Quốc, nằm trên đất
Trung Quốc có vấn đề. Để giải quyết vấn đề, người ta ra quyết định đóng
cửa đập. Sự thay đổi “đóng cửa đập” không dừng ở đất Trung Quốc mà lan
tỏa sang tận Lào, Thái Lan gây ra nhiều thiệt hại về người và của, làm nảy
sinh vấn đề quốc tế. Trong thời đại tốc độ thay đổi càng ngày, càng nhanh,
số lượng các mối liên kết càng ngày, càng tăng, các hình thức liên kết càng
ngày, càng đa dạng, việc phải chú ý đến hiệu ứng lan tỏa hệ thống càng
ngày, càng trở nên quan trọng. Trả giá cho việc không tính đến hiệu ứng lan
tỏa hệ thống sẽ càng ngày, càng lớn, mặc dù, những người đi trước đã nhắc
nhở đến “phản ứng dây chuyền”, “rút dây động rừng”, “cái sảy nảy cái
