10.4.2. Một số phương pháp dự báo
Hiện nay trong dự báo học có hàng trăm phương pháp khác nhau về thang
bậc khái quát, quy mô các đối tượng dự báo và tính chặt chẽ khoa học được
sử dụng để xây dựng các dự báo. Trong số đó có những phương pháp chung
cho các khoa học (ví dụ, các phương pháp suy luận lôgích), các phương
pháp liên khoa học và các phương pháp khoa học chuyên ngành. Có thể
phân các phương pháp dự báo đa dạng nói trên thành năm loại: các phương
pháp ngoại suy; các phương pháp mô hình hóa; các phương pháp đánh giá
của các chuyên gia; các phương pháp dựa trên các quy luật phát triển hệ
thống và các phương pháp so sánh.
Trước khi đi vào xem xét tổng quan các ý tưởng chung của từng loại,
người viết muốn lưu ý bạn đọc:
- Cho đến nay, không có phương pháp dự báo nào được coi có độ tin cậy
và tính chính xác tuyệt đối.
- Trong tương lai, không hy vọng có phương pháp dự báo vạn năng, hiểu
theo nghĩa, phương pháp đó có thể dùng ở bất kỳ lĩnh vực nào, bất kỳ hoàn
cảnh, điều kiện nào đều cho những kết quả dự báo với độ tin cậy và tính
chính xác tuyệt đối.
- Các phương pháp dự báo được sử dụng để xây dựng các dự báo phụ
thuộc vào đối tượng, sự kiện và thời hạn dự báo. Tuy vậy, để có được dự báo
với độ tin cậy cao, cần sử dụng đồng thời vài phương pháp dự báo.
- Các phương pháp dự báo không hoàn toàn độc lập với nhau. Có những
phương pháp giống về ý tưởng xuất phát nhưng khác về mức độ cụ thể. Có
những phương pháp giống nhau từng phần. Có những phương pháp là tổ hợp
của vài phương pháp khác... Do vậy, không nên hiểu năm loại phương pháp
dự báo được phân ra một cách rạch ròi như lôgích toán học đòi hỏi.
Dưới đây là tổng quan năm loại các phương pháp dự báo:
1) Các phương pháp ngoại suy
