Có hai loại đánh giá của các chuyên gia: Đánh giá của cá nhân chuyên gia
và đánh giá của tập thể các chuyên gia.
Các phương pháp đánh giá của cá nhân chuyên gia có thể là những đánh
giá của chuyên gia mang tính mô tả định tính về đối tượng cho trước, trình
bày dưới dạng trả lời các câu hỏi phỏng vấn. Các phương pháp đánh giá của
cá nhân chuyên gia còn có thể là những đánh giá mang tính phân tích cho
từng công thức hình thái và so sánh các công thức hình thái với nhau để
chọn lời giải thích hợp nhất (xem phương pháp phân tích hình thái
(Morphological Analysis) sẽ trình bày trong quyển sáu “Các phương pháp
sáng tạo”).
Các phương pháp đánh giá của tập thể các chuyên gia được xây dựng dựa
trên quá trình làm việc một cách gián tiếp hoặc trực tiếp của tập thể các
chuyên gia. Tùy từng phương pháp, quá trình làm việc tập thể cần tuân theo
những quy tắc nhất định.
Khá nổi tiếng trong số các phương pháp này là phương pháp Delphi
(phương pháp được đặt tên như vậy để tỏ lòng kính trọng các nhà tiên tri cổ
Hy Lạp). Phương pháp Delphi được thực hiện như sau:
Người ta trao cho các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực tương ứng cần
dự báo danh sách các câu hỏi theo nhiều đợt. Kết quả trả lời của mỗi đợt
được xử lý bằng các phương pháp thống kê và khái quát hóa, làm cơ sở tiền
đề cho những câu hỏi của đợt tiếp theo. Các câu hỏi đưa ra trong các phiếu
thăm dò phải tuân theo các quy tắc:
- Các câu hỏi cần có các câu trả lời mang tính định lượng.
- Các câu hỏi của từng đợt được phát triển để càng ngày, càng chính xác,
do vậy, thu nhận được các câu trả lời cũng càng ngày, càng chính xác.
- Trong trường hợp có những dự báo khác với các ý kiến của đa số, người
ta đề nghị các chuyên gia–tác giả của những dự báo đó lý lẽ hóa một cách
lôgích những dự báo của mình.
Phương pháp Delphi có nhiệm vụ phát hiện những ý kiến kết luận mang
tính chất nổi bật, toàn thể của tập thể các chuyên gia về vấn đề cho trước mà
