hóa, giáo dục... trên phạm vi toàn thế giới với các khuynh hướng phát triển
của hệ thống cho trước hoặc quốc gia cho trước.
Có hai loại các phương pháp so sánh cần được chú ý phân biệt:
Trong loại thứ nhất, các quốc gia chậm phát triển hoặc đang phát triển là
những nước xây dựng dự báo. Ở đây có quan niệm cho rằng, tương lai của
những nước đó là những nước đã phát triển cao và những nước đi sau có thể
“bắt chước” các nước đi trước. Nội dung công việc xây dựng dự báo quy về
xác định lịch sử của những nước đã phát triển cao, từ khi những nước đó còn
ở mức phát triển thấp tương đương với nước xây dựng dự báo hiện nay. Trên
cơ sở nghiên cứu lịch sử phát triển đó, người ta lập dự báo dành cho những
nước đi sau về các mặt tương ứng.
Loại thứ hai bao gồm:
- Phân tích sự phát triển ở mức độ toàn cầu theo những con đường khác,
chưa từng có trong lịch sử.
- Nghiên cứu trả lời câu hỏi liệu có tồn tại các khả năng mang tính nguyên
tắc để đi theo con đường nhất định trong số đó không.
- Chuyển những khả năng này sang các điều kiện cụ thể của đất nước
đang phải lựa chọn con đường phát triển của mình.
Các phương pháp so sánh không chỉ dùng cho các quốc gia với các mức
phát triển thấp mà có thể dùng cho bất kỳ tổ chức nào có mức phát triển thấp
hơn các tổ chức khác cùng loại trên thế giới.
Bên cạnh những ưu điểm, các phương pháp so sánh đồng thời tiềm ẩn
những nguy hiểm, đòi hỏi những người sử dụng cần có cách tiếp cận thận
trọng và sáng tạo. Trong những trường hợp cụ thể, tùy theo đối tượng được
dự báo, người ta có thể sử dụng riêng rẽ từng loại phương pháp so sánh hoặc
kết hợp cả hai. Đi vào cụ thể, chúng ta có thể thấy:
Sử dụng các phương pháp so sánh loại một dễ dàng hơn loại hai, các dự
báo tìm ra tin cậy hơn loại hai vì lịch sử cho thấy đã có tiền lệ là những nước
đi trước. Tuy nhiên, để đi nhanh hơn trên những con đường mà những nước
đi trước đã qua, những nước đi sau phải “đổ mồ hôi nhiều hơn” theo kiểu
