đó làm cho tôn giáo có một đời sống lâu dài, một vị trí đặc biệt trong xã hội. Chức năng
đền bù - hư ảo nói lên khả năng của tôn giáo có thể bù đắp, bổ sung một cách hư ảo cái
hiện thực mà trong đó con người còn bất lực trước những sức mạnh tự nhiên và những
điều kiện khách quan của đời sống xã hội. Những mâu thuẫn của đời sống hiện thực,
những bất lực thực tiễn của con người được giải quyết một cách hư ảo trong ý thức họ.
Vì vậy, tôn giáo luôn được các giai cấp thống trị sử dụng như một công cụ áp bức tinh
thần, một phương tiện củng cố địa vị thống trị của họ.
Chủ nghĩa Mác - Lênin cho rằng điều kiện tiên quyết để khắc phục tôn giáo như
một hình thái ý thức có tính chất tiêu cực là phải xoá bỏ nguồn gốc xã hội của nó, nghĩa
là phải tiến hành một cuộc cách mạng xã hội triệt để nhằm cải tạo cả tồn tại xã hội lẫn ý
thức xã hội. Bằng hoạt động tích cực cách mạng của mình, quần chúng không những cải
tạo xã hội mà còn cải tạo bản thân, giải phóng ý thức mình khỏi những quan niệm sai
lầm, kể cả những ảo tưởng tôn giáo.
Câu hỏi ôn tập
1. Tồn tại xã hội và ý thức xã hội là gì? Phân tích tính chất giai cấp của ý thức xã
hội?
2. Mối liên hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội và ý nghĩa phương
pháp luận?
3. Phân tích nội dung các hình thái ý thức xã hội: ý thức chính trị, ý thức pháp
quyền, ý thức đạo đức, ý thức khoa học, ý thức nghệ thuật, ý thức tôn giáo?
200
