Moritz đáp:
- Không, tôi không tin. Con người có thể bị nhốt trong trại giam, trong
khám đường, bị bắt làm việc, bị đánh khảo hoặc bị giết, chớ không bị bán!
- Thế mà anh đã bị bán. Tôi dám thề với anh rằng họ đã làm như vậy. Anh,
tôi, các người Roumains, người Serbes, người Ruthènes ở trong trại này
đều bị họ bán cho người Đức cả. Họ đã làm giấy tờ với nhau, bán năm chục
ngàn người.
Nói xong, anh sinh viên bỏ đi.
Moritz suy nghĩ về chuyện vừa nghe. Anh nói thầm: “Y muốn chế giễu
mình; chuyện ấy không thể có thật được”.
Nhưng suốt ngày, câu nói của người sinh viên cứ văng vẳng bên tai anh.
Anh không thể không tin rằng người Đức đã mua anh và trả bằng một
thùng đạn. Song càng suy nghĩ kỹ, Moritz nhận thấy rằng thật là điên rồ
mới tin như vậy.
Trại giam ở biên giới hai nước Roumanie và Hongrie. Tội nhân đang đào
hầm núp. Công việc xong được phân nửa. Antim, tên người sinh viên, định
rằng phải mười tháng nữa mới đào hầm xong. Nhưng để cho công việc mau
rồi, người Hongrois cứ chở thêm tội nhân đến. Có cả những tù khổ sai, trán
mang dấu sắt nướng đỏ, vì họ không đủ người. Thế mà tội nhân được lịnh
ra đi. Tất cả người Roumains và người Serbes ở chung trại giam với Moritz
đều bị đưa lên xe lửa. Moritz nghe nói người Hongrois không bằng lòng
cách làm việc của hai dân tộc này, nên họ thay thế dân khác để có thể làm
xong công việc mau lẹ hơn. Antim thì cho rằng tội nhân bị chở qua Đức vì
họ đã bị bán rồi. Cũng có những người Roumains khác nói như vậy, song
phần đông không ai tin chuyện ấy. Moritz cũng trong số đông này.
Một buổi sớm mai, Moritz xuống xe để đi đại tiện. Trên xe không có cầu,
phải chờ xe ngừng, họ mới được chạy tứ tán chung quanh để đi, có lính
