- Anh không được phép nghĩ đến chuyện khác. Máy móc sẽ phạt anh ngay.
Trí óc anh phải chăm chú theo người máy, bạn đồng nghiệp anh, người thợ
kỹ thuật đã đem cái thùng tới đưa anh. Anh chỉ phải cúi xuống đỡ lấy trên
tay nó và đặt lên xe!
Viên chức mỉm cười.
Moritz rán kiếm cánh tay của người máy, bạn thợ kỹ thuật của anh, nhưng
anh không thấy đâu cả. Anh ngó viên chức. Y vẫn mỉm cười, nói tiếp:
- Người máy không tùy theo người ta. Anh phải tùy nó và điều hòa những
cử động của anh cho ăn khớp với những cử động của nó. Sự ấy đương
nhiên phải vậy, vì nó là một người thợ hoàn bị, còn anh thì không. Không
một người nào có thể là một người thợ hoàn hảo hết. Chỉ có máy móc! Ta
phải học nó để làm việc. Anh hiểu chưa? Nó sẽ dạy anh kỷ luật, trật tự và
sự hoàn mỹ. Có bắt chước nó, anh mới trở nên một người thợ nhứt hạng.
Nhưng anh chẳng khi nào thành thợ nhứt hạng được. Anh là dân Hongrois,
mà trong xưởng này, dân Hongrois nhìn ngó đàn bà, chớ không nhìn ngó
máy móc.
Moritz muốn nói anh là dân Roumain, chớ không phải dân Hongrois. Anh
định muốn thuật trở lại đời anh, các khám đường anh bị giam, sự đánh đập
anh đã chịu đựng ở Budapest, nhưng viên chức đang trầm trồ ngó máy móc
lần lượt đưa đến mấy thùng trắng tươi, lặng lẽ và cách khoảng đều đều.
Ngó máy móc, rồi y ngó qua Moritz, tỏ vẻ khinh bỉ. Moritz cảm thấy sự
khinh bỉ bao trùm anh, nên anh thôi, không thuật chuyện ngồi tù ở
Budapest và chuyện viên thanh tra Varga.
Viên chức nói:
- Con người là một tên thợ hạ đẳng. Nhứt là dân Phương Đông. Tụi anh là
dân Phương Đông, tụi anh thua kém máy móc. Anh chẳng những là một
