người, anh còn là người Phương Đông và dân Hongrois, vả lại anh mới vừa
ra nhà thương nữa! Một bịnh nhơn! Anh chỉ là một kẻ bịnh hoạn thôi!
Moritz thấy rõ viên chức khổ sở, anh muốn nói với y rằng anh rán hết sức
mình để làm việc. Nhưng hắn lại nói tiếp:
- Anh làm sao bì lại với máy móc. Anh phải biết tự xét lấy anh!
Rồi ngó Moritz từ đầu đến chân, y nói:
- Thật là bất kính, thật là ngạo mạn đối với máy móc, mà có ý tưởng dám
so sánh máy móc với anh. Chúng nó hoàn toàn tuyệt xảo. Còn anh... Người
ta không nên đưa cho nó những tay sai như vầy! Thôi, theo tôi. Tôi sẽ phát
quần áo làm việc cho anh. Anh chỉ được vô xưởng khi mặc sắc phục thợ.
Sắc phục thợ như sắc phục mục sư. Nhưng về chuyện ấy, anh không thể
nào hiểu được. Tụi anh, dân Hongrois, chỉ lo ngó đàn bà. Toàn là đồ dã
man!
(76)
Bốn giờ sáng bữa sau, Moritz đi một mình vô gian phòng tráng xi-măng
rộng lớn, đến gần chiếc xe đã chỉ cho anh hôm qua. Còn năm phút mới
khởi sự làm việc. Lòng anh nao nao. Anh mặc bộ đồ xanh trùm kín thân
mình và đi đôi guốc, nện xuống nền xi-măng như tiếng búa đóng. Anh có
thể đi nhón gót và không muốn khua động, lúc một mình vắng vẻ, nhưng
tiếng guốc vẫn to như thường. Đến giữa phòng, nghe có tiếng kêu anh.
Không phải gọi tên anh, nhưng Moritz biết là kêu anh. Anh chắc chắn như
vậy. Anh quay đầu lại. Lúc ấy, người ta gọi anh lần thứ nhì. Lần này anh
nghe rõ ràng:
- Salve Sclave! (Chào anh Nô lệ!)
Một đầu bù tóc đen, một khuôn mặt có đôi mắt to, râu rậm và răng trắng
bóng như men sứ, đang đứng sau cửa sổ nhỏ có song sắt. Đó là một người
