không xét theo toàn thể cá nhân. Trong lúc ấy, vợ ông chỉ hữu hiện trong
toàn thể mà thôi.
Và cho đến ông, ông càng không biết ông nữa.
Ông không biết một người nào hết trên quả địa cầu này, vì nếu ông chỉ biết
một người thôi, ông không thấy phí mất thì giờ để lo cho người đó. Ông chỉ
biết con người thâu hẹp còn có một mặt, một khuôn khổ. Những hạng ấy
không còn phải là con người nữa, cũng giống như những hình khối ba
chiều, nếu thâu rút còn một chiều, một mặt, thì hết còn là hình khối nữa”.
Viên y tá cho hay xe chở bịnh nhân đã đến trong sân. Traian nói:
- Tôi muốn từ giã anh bạn Moritz của tôi.
- Anh bị cấm nói chuyện với một người tù nào khác.
Traian xây lưng không thèm nói. Mấy y tá liền quấn anh trong mền và
mang anh như gói đồ, ra xe.
Cửa xe có che tấm màn. Traian biết chắc Moritz đứng chực tại cửa nhà
thương để xem xe chạy.
Traian mỉm cười và nói với Moritz trong tưởng tượng: “Vĩnh biệt”.
(153)
Viên y tá vào báo tin:
- Có hai người Mỹ đưa một tù nhân điên tới.
Bác sĩ giám đốc bịnh viện khám đường thành Karlsruhe bước xuống
giường, bật đèn điện, và xem đồng hồ. Đã một giờ khuya. Viên y tá đến báo
tin, phụ với ông mặc đồ. Bác sĩ ra phòng, mặt quạu quọ.
