- Bây giờ ta phải làm sao? Giam Marcou giao cho Tòa án quân sự, hay để
nó ở đây? Mấy người chịu bảo đảm giữ gìn nó đừng vượt ngục nữa chăng?
Bọn tù chịu lãnh trách nhiệm giữ Marcou. Từ trước đến giờ, hắn không có
lúc nào đào kinh, vì cứ bịnh hoạn luôn, và được để ở phòng giấy coi về
lương thực. Bây giờ ông già Lengyel đưa cho anh một cái xuổng và chỉ
phần đất cho anh ta đào.
Marcou từ chối. Thà bị chặt tay hơn đào một tấc đất nào. Hắn nói:
- Việc này phản lại với chủ nghĩa chánh trị của tôi.
Bọn tù bao chung quanh hắn, không ai đào kinh vì chủ nghĩa chánh trị bao
giờ. Vì vậy họ tò mò nóng nghe. Marcou bèn giải thích:
- Kinh này đào để chận làn sóng Cộng sản. Tôi là một đảng viên cộng sản.
Tôi không muốn ngăn đường đi của đồng chí tôi!
Bọn tù khen cử chỉ can đảm của Marcou. Họ đều tán thành. Nhưng khi
nghe nói phần đất mà Marcou không đào, thì họ phải đào, nhiệt tình của họ
liền hạ xuống ngay, họ liền hết hoan nghinh. Ông già Lengyel ra lịnh đi làm
việc và hứa sẽ thu xếp việc này.
Khi ai nấy khởi đào đất, thì ông Lengyel đến gần Marcou đang đứng gần
mé kinh, hai tay thọc túi quần, ông nói:
- Do Thái chúng ta có một đức tính mà không một dân tộc Tây phương nào
sánh kịp. Chúng ta biết nhân nhượng hòa giải nhau. Dân tộc ta cũng khá
khôn ngoan để quý trọng sự thỏa hiệp và khinh khi cử chỉ quyết liệt. Đó là
một đức tính cổ truyền Đông phương anh biết chớ? Kẻ nào biết dung hòa
hai bên là một nhà hiền triết. Anh đã khinh thường sự khôn ngoan ấy và
bày tỏ lập trường, quên rằng cử chỉ ấy là đặc tính của dân lạc hậu, dân háo
chiến sao? Dân tộc văn minh và tinh nhã có thể có nhiều thái độ cùng một
lúc, và có quyền lựa chọn trong các thái độ ấy, cái nào phù hợp với hoàn
