ấm áp, yên tĩnh và vững chãi, trở thành con bạch tuộc với chiếc vòi hút, cái
thân cây ăn thịt, cái vực thẳm tăm tối; một con rắn ở trong đó và hút cạn
không biết no sức lực của con đực. Một phép biện chứng tương tự biến đối
tượng tình dục thành một mụ phù thuỷ nanh nọc, người đầy tớ gái thành
một kẻ phản bội, Cendrillon thành một con tinh ăn thịt người và biến mọi
phụ nữ thành kẻ thù: đó là cái giá đàn ông phải trả vì đã tự xem mình một
cách ác ý là người chủ yếu duy nhất.
Trong suốt cuộc “tranh luận về phụ nữ” từ thời Trung đại đến ngày nay,
một số đàn ông chỉ muốn nghĩ tới người phụ nữ thánh thiện mình hằng
mong ước; một số khác thì cho là chỉ có đàn bà đáng nguyền rủa làm tan vỡ
ước mơ của họ. Nhưng thực ra, sở dĩ đàn ông có thể tìm thấy tất cả ở đàn
bà, là vì người nữ đại diện bằng xương bằng thịt và một cách sống động tất
cả các giá trị và phản giá trị làm cho cuộc sống có ý nghĩa. Cái Thiện và cái
Ác đối lập nhau, rất rõ rệt, dưới những đường nét của người Mẹ tận tụy và
người Tình xảo trá. Trong một vở ballad ngày trước, một chàng Kỵ sĩ trẻ
đến chết trên tay bà mẹ sau khi bị người tình đầu độc. Người mẹ, vị hôn thê
chung thủy, người vợ kiên trinh sẵn sàng băng bó những vết thương lòng
của người đàn ông do những người đàn bà yêu quái gây nên. Giữa hai thái
cực ấy, có vô số gương mặt nhập nhằng; đáng thương và đáng ghét; tội lỗi
và tuẫn nạn, thiên thần và ma quái.
Tìm hiểu vì sao một cá nhân gắn bó một cách đặc biệt với phương diện
này hơn phương diện kia của Huyền thoại vốn có vô số gương mặt là công
việc của tâm lý học và đặc biệt là của phân tâm học. Nhưng mọi mặc cảm,
ám ảnh, rối loạn tâm thần, đều có dính dáng tới huyền thoại này.
Chúng ta biết khá rõ vị trí quan trọng của tình dục, và do đó, thông
thường là của phụ nữ trong những hành vi bệnh lý hay bình thường. Có khi
những đối tượng khác cũng có thể được nữ hoá, và trong đồng tính luyến
ái, sự phân biệt nam nữ vẫn được duy trì. Nhưng thông thường người Đàn
bà được tìm kiếm ở chính những người phụ nữ. Chính qua người đó, qua
những gì tốt nhất và xấu nhất ở họ mà đàn ông tập làm quen với thói xấu và
tính tốt, ham muốn và khước từ, khiêm nhường và độc đoán, tập làm quen
với chính bản thân mình. Có cả một thế giới ý nghĩa chỉ tồn tại qua người
