thường và lời lẽ ngốc nghếch, thì điều bí ấn được dùng để cáo lỗi. Cuối
cùng, nhờ màn bí ẩn, người ta duy trì mối quan hệ tiêu cực mà Kierkegaard
cho là nghìn lần thích thú hơn một sự sở hữu tích cực. Trước một điều bí ẩn
sống động, người đàn ông vẫn cô đơn: cô đơn với những ước mơ, hy vọng,
sợ hãi, tình yêu, thói phô trương của mình. Đối với nhiều người, cái trò
chơi chủ quan có thể đi từ tật xấu đến trạng thái ngây ngất thần bí này, là
một kinh nghiệm hấp dẫn hơn một mối quan hệ đích thực với một con
người. Một ảo ảnh bổ ích như vậy dựa trên những cơ sở nào?
Dĩ nhiên, về một mặt nào đó, phụ nữ là bí ẩn, “bí ẩn như mọi người” -
theo lời Maeterlinck
. Mỗi người chỉ là chủ thể đối với mình; mỗi người
chỉ có thể nắm được một mình mình trong sự nội tại của mình, và theo
quan điểm này, người khác bao giờ cũng là điều bí ẩn. Đối với đàn ông,
tính mờ đục của cái đối với mình (poursoi) bao giờ cũng rõ rệt hơn so với ở
người khác, tức là người đàn bà. Họ không thể thâm nhập kinh nghiệm đặc
biệt của người đó bằng bất cứ tác dụng đồng cảm nào: họ buộc phải không
biết đến khoái lạc hứng dục của phụ nữ, những nỗi khó chịu của kinh
nguyệt, những đau đớn của sinh đẻ. Thực ra, màn bí ẩn này có một số mối
quan hệ tương hỗ: với tư cách người khác, và là người khác thuộc nam giới,
trong lòng mọi người đàn ông cũng đều có một sự hiện diện khép kín tự
thân, và đàn bà không thể nắm bắt được. Đàn bà không biết hiện tượng
hứng dục của đàn ông ra sao. Nhưng theo quy luật phổ quát chúng ta đã
quan sát ở phần trên, những phạm trù qua đó đàn ông tư duy về thế giới
đều, theo quan điểm của họ, được xác lập với tư cách những phạm trù tuyệt
đối: ở đây cũng như ở mọi nơi khác, họ không biết tới quan hệ tương hỗ.
Là bí ẩn đối với đàn ông, người đàn bà được xem xét với tư cách một điều
bí ẩn tự thân.
Nói đúng ra, vị trí của phụ nữ đặt họ một cách đặc biệt vào thế được xem
xét dưới gương mặt ấy. Số phận sinh lý học của họ rất phức tạp. Bản thân
họ chịu đựng số phận này như một câu truyện xa lạ: đối với họ, thân thể
của mình không phải là một biểu hiện rõ rệt của bản thân mình. Họ cảm
thấy mình tự đánh mất mình trong đó. Ở mọi con người, sợi dây nối liền
