nhiêu đàn ông, song chỉ có một Jeanne d’Arc
; và phía sau người nữ anh
hùng này, thấp thoáng gương mặt vĩ đại của thượng đẳng thần: thánh
Michel
. Không có gì đáng buồn hơn những cuốn sách kể lại cuộc đời của
những người phụ nữ nổi tiếng: thật là những gương mặt mờ nhạt bên cạnh
gương mặt những người đàn ông vĩ đại; và phần lớn trong số họ núp dưới
bóng những người anh hùng nam giới.
Eve không phải được tạo lập vì bản thân mình, mà là với tư cách người
bạn đường của Adam và được rút ra từ hông Adam. Trong Kinh thánh, ít có
phụ nữ có hành động nổi tiếng: Ruth
chỉ lo tìm cho mình một người
chồng. Esther
được người Do Thái thi ân bằng cách quỳ gối trước
Assuéru
, và cũng chỉ là một công cụ ngoan ngoãn trong tay
Mardochée
, Judith
tuy có dũng cảm hơn nhưng cũng vẫn vâng lời các
linh mục, và thành tích của bà phảng phất một cái gì đó mờ ám: không thể
so sánh nó với thắng lợi trong sáng và rực rỡ của chàng trai David. Các nữ
thần trong thần thoại đều phù phiếm hay tính nết thất thường và tất cả đều
run sợ trước Jupiter
, còn Prométhée
thì lấy lửa của trời một cách oai
hùng...
Quả là có một vài nữ phù thuỷ, một vài bà già có một quyền lực đáng sợ
trong cổ tích. Trong Vườn thượng uyển của Andersen
gương mặt bà Mẹ
gió gợi lại vị Nữ thần Vĩ đại nguyên thuỷ: bốn người con trai khổng lồ của
thần run rẩy trong lúc nghe lời thần, bị thần nhốt vào túi khi có hành vi sai
trái. Nhưng đó không phải là những nhân vật hấp dẫn. Các tiên nữ, ngư nữ,
nữ thuỷ thần thoát khỏi sự đô hộ của các nam thần và có sức quyến rũ hơn;
nhưng cuộc đời họ không vững chắc, hầu như chỉ chớm được cá thể hoá;
họ can thiệp vào thế giới loài người nhưng không có số phận riêng: khi làm
đàn bà, nàng ngư nữ nhỏ bé của Andersen biết thế nào là gánh nặng của
tình yêu, và đau khổ trở thành nỗi niềm riêng của mình. Trong truyện ngắn
hiện đại cũng như trong truyền thuyết cổ, đàn ông là nhân vật được ưu đãi.
Các cuốn sách của bà de Ségur
là một ngoại lệ kỳ lạ: chúng miêu tả một
xã hội phụ quyền trong đó người chồng giữ vai trò một nhân vật lố bịch nếu
không vắng mặt; nhưng thông thường hình ảnh người bố lấp lánh hào
