gắn liền khoái cảm vào một khách thể, bình thường là người phụ nữ. Quá
trình hứng dục ở phụ nữ thì phức tạp hơn nhiều, vì từ khoái cảm âm vật,
chuyển sang khoái cảm âm đạo. Đối với đàn ông, chỉ có một giai đoạn sinh
dục, còn đối với đàn bà thì có hai; họ có nhiều nguy cơ không đi được tới
cùng quá trình tiến hoá tình dục của mình, và vẫn ở thời kỳ trẻ con, và do
vậy dễ bị rối loạn thần kinh.
Các nhà phân tâm học cố tìm ra những sự khẳng định thực nghiệm cho lý
thuyết của họ, nhưng uổng công vô ích: trong lúc phức tạp hoá một các khá
tinh tế hệ thống Ptolémée
trong một thời gian dài, người ta vẫn cho là nó
phản ánh chính xác vị trí các hành tinh; đưa thêm vào mặc cảm Oedipe
một Oedipe đảo ngược, bằng cách chỉ ra hết sức kinh hoàng một dục vọng,
người ta có thể sáp nhập vào triết học Freud những sự kiện phản bác nó.
Bao giờ người ta cũng chỉ có thể nắm được một hình thức từ nội dung, và
cái cách tiếp cận hình thức chia cắt nội dung ấy thành những nét tích cực
đằng sau nó; chẳng hạn, nếu khăng khăng miêu tả một câu chuyện khác
thường theo một viễn cảnh Freud, thì sẽ tìm thấy phía sau câu chuyện ấy
cái sơ đồ Freud; nhưng khi một học thuyết buộc phải nhân những sự giải
thích thứ yếu lên một cách vô tận và võ đoán, khi công việc quan sát phát
hiện những trường hợp bất bình thường cũng ngang bằng những trường
hợp bình thường, thì thà từ bỏ những khuôn khổ cũ. Vì vậy ngày nay, mỗi
nhà phân tâm học đều cố gắng, theo cách của mình, làm cho các khái niệm
của triết học Freud trở nên linh hoạt; tìm kiếm những sự dung hoà. Chẳng
hạn, một nhà phân tâm học hiện đại viết: “Khi đã nói mặc cảm, thì theo
định nghĩa, ắt phải có nhiều thành tố... Mặc cảm là ở chỗ nhóm họp các yếu
tố tản mạn ấy lại, chứ không phải là ở chỗ lấy các yếu tố khác nhau đại diện
cho một yếu tố nào đó
”. Nhưng không thể chấp nhận quan niệm một sự
tập hợp đơn thuần các yếu tố: cuộc sống tinh thần không phải là một bức
khảm; nó trọn vẹn trong mỗi một thời điểm của nó, và phải tôn trọng sự
thống nhất ấy. Chỉ có thể làm như thế bằng cách tìm ra, qua các sự kiện tản
mác, tính ý đồ khởi nguyên của cuộc sống. Vì không ngược dòng tìm đến
cội nguồn ấy, nên con người xuất hiện như một bãi chiến trường giữa
