thai và chăm sóc đứa trẻ, thì gánh nặng của người mẹ được giảm nhẹ đi rất
nhiều và có thể dễ dàng được bù đắp trong lĩnh vực lao động.
Engels mô tả lịch sử phụ nữ theo viễn cảnh ấy trong Nguồn gốc gia đình:
lịch sử này chủ yếu tuỳ thuộc vào lịch sử kỹ thuật. Thời kỳ đồ đá, khi đất
đai là của chung của mọi thành viên thị tộc, thì tính chất thô sơ của cái
cuốc, cái thuổng giới hạn năng lực nông nghiệp: lực lượng phụ nữ ngang
tầm lao động công việc làm vườn đòi hỏi. Trong sự phân công lao động
nguyên thuỷ ấy, có thể nói hai giống đực, cái đã tạo thành hai giai cấp; giữa
hai giai cấp ấy, có sự bình đẳng. Trong lúc đàn ông săn bắn và đánh cá, thì
đàn bà ở nhà; nhưng công việc gia đình đã bao hàm một thứ lao động sản
xuất: làm đồ gốm, dệt vải, làm vườn, và qua đó, phụ nữ có một vai trò quan
trọng trong đời sống kinh tế. Nông nghiệp mở rộng phạm vi với việc tìm ra
đồng, kẽm, đồng thau, và với sự xuất hiện cái cày: công việc khai phá rừng,
làm cho đồng ruộng tốt tươi, đòi hỏi lao động tích cực. Đàn ông cần tới sức
lực của những người đàn ông khác mà họ biến thành nô lệ. Quyền tư hữu
xuất hiện: là chủ nô và chủ đất, người đàn ông cũng trở thành chủ sở hữu
người đàn bà. Đó là “thất bại lịch sử lớn nhất của nữ giới”. Nó được giải
thích bởi sự đảo lộn trong phân công lao động do phát minh những công cụ
mới. “Nguyên nhân từng đảm bảo cho, người đàn bà quyền lực trước kia
của họ trong gia đình, tức là công việc nội trợ; ngày nay, cũng chính
nguyên nhân ấy bảo đảm ưu thế cho đàn ông. Lao động nội trợ của phụ nữ
từ ấy biến mất bên cạnh lao động sản xuất của đàn ông: công việc thứ hai là
tất cả, công việc thứ nhất là một phần phụ thuộc vô nghĩa. “Thế là quyền
người bố thay thế quyền người mẹ: tài sản được chuyển giao từ bố sang con
trai, chứ không phải từ người đàn bà sang thị tộc của mình nữa. Gia đình
tộc trưởng xuất hiện trên cơ sở tư hữu tài sản. Trong một gia đình như thế,
tất nhiên người vợ bị áp chế. Thống trị với quyền lực tối thượng, người đàn
ông tự cho phép mình những sở thích tình dục theo ý muốn, cùng với
những sở thích khác: anh ta ngủ với những người nô lệ nữ hay với gái
giang hồ, anh ta lấy nhiều vợ. Hễ tập tục cho phép, người đàn bà trả thù
bằng hành vi phản bội: hôn nhân được bổ sung một cách tự nhiên bằng
ngoại tình. Đó là sự tự vệ duy nhất của người đàn bà để chống lại cảnh nô
