cũng tức là gia tăng đất đai. Vì vậy, xảy ra rất nhiều những vụ bỏ vợ, và
Giáo hội cho phép một cách giả nhân giả nghĩa: ở thế kỷ XI, nhiều phụ nữ
bị chồng bỏ tới bốn, năm lần. Hễ goá bụa là người phụ nữ phải tìm ngay
một ông chủ mới. Trong sử thi, người ta thấy Charlemagne tổ chức tái giá
cùng một lúc cho tất cả các bà vợ goá của các nam tước dưới quyền nhà
vua vừa tử trận ở Tây Ban Nha.
Nền văn minh chinh chiến này một mực khinh thị phụ nữ. Người kỵ sĩ
không quan tâm tới vợ: đối với anh ta, con ngựa là một vật báu có giá trị
lớn hơn nhiều. Trong anh hùng ca, bao giờ các cô gái cũng tỏ tình trước với
các chàng trai. Đối với phụ nữ có chồng, người ta đòi hỏi một lòng chung
thuỷ đơn phương.
Đôi khi, phụ nữ chia sẻ cuộc sống gian khổ của đàn ông. Là con gái, họ
tham gia mọi sự rèn luyện cơ thể, cưỡi ngựa, săn chim ưng; hầu như không
được nhận một sự giáo dục nào và không được nuôi dưỡng một cách kín
đáo, tinh tế: họ phải tiếp khách của lâu đài, trông coi bữa ăn, buổi tắm cho
khách, “xoa bóp” để giúp họ ngủ. Là gái có chồng, có khi họ phải săn đuổi
dã thú, làm những cuộc hành hương lâu ngày và gian khổ. Khi chồng ở xa,
họ bảo vệ lãnh địa. Lịch sử và truyền thuyết kể lại hồi ức về một số người
đó. Nhưng đó chỉ là những sự kiện đặc biệt. Thông thường, nữ chủ nhân lâu
đài dùng thì giờ thêu đan, cầu kinh, chờ đợi chồng và sống trong sầu não.
Người ta thường cho tình yêu phong nhã nảy nở vào thế kỷ XII trong
vùng miền Nam Địa Trung Hải, góp phần cải thiện số phận phụ nữ. Nhưng
thực ra, vì người chồng phong kiến là một người giám hộ và một tên bạo
chúa, nên người vợ tìm kiếm một người tình ngoài hôn nhân: tình yêu
phong nhã là một sự bù trừ đối với tính chất man rợ của những tục lệ chính
thức. “Tình yêu theo nghĩa hiện đại của từ này chỉ nảy nở ở thời Cổ đại,
bên ngoài xã hội chính thức Engels nhận xét. Chính cái mốc thời Cổ đại
dừng lại trong xu hướng tiến tới tình yêu nhục dục, là cái mốc từ đó thời
Trung đại xuất phát: ngoại tình” Và quả là thể chế hôn nhân phong kiến tồn
tại tới đâu thì hình thức tình yêu này sẽ tồn tại tới đấy.
Thực ra, dù có làm cho số phận phụ nữ dễ chịu hơn chút đỉnh, sự phong
nhã cũng không làm nó thay đổi một cách sâu sắc. Không phải các ý thức
