Thời Phục hưng, các nhà nữ quý tộc và phụ nữ trí thức khơi dậy một trào
lưu ủng hộ giới mình. Các học thuyết theo tư tưởng Platon du nhập từ
Italia, “tinh thần hoá” tình yêu và người phụ nữ. Nhiều nhà trí thức ra sức
bênh vực phụ nữ, và xuất hiện nhiều tác phẩm văn học theo hướng đó. Một
nữ nhân vật trong cuốn Thượng viện Nhỏ của Erasme
thốt lên một cách
chua chát những lời than vãn của giới mình:
“Đàn ông là những tay bạo chúa... Họ coi chúng tôi như những đồ chơi...
biến chúng tôi thành những người thợ giặt là, những người nấu bếp của
họ”.
Trong một tác phẩm rất nổi tiếng, cuốn Tuyên ngôn về Sự cao quý và Tốt
đẹp của Nữ giới, Cornélius Agrippa
tìm cách chứng minh ưu thế của phụ
nữ. Ông sử dụng các luận cứ huyền bí ngày trước: Eve có nghĩa là sự sống,
và Adam có nghĩa là trái đất. Ra đời sau đàn ông, đàn bà được sáng tạo
hoàn chỉnh hơn đàn ông. Đàn bà sinh ra trên thiên đường, đàn ông ra đời ở
bên ngoài. Rơi xuống nước, đàn bà nổi lên mặt nước; còn đàn ông thì chìm
nghỉm. Đàn bà được tạo nên từ một chiếc xương sườn của Adam, chứ
không phải từ đất. Kinh nguyệt của họ chữa khỏi mọi bệnh tật. Eve dốt nát
chỉ đi lang thang; còn chính Adam phạm trọng tội. Agrippa tuyên bố phụ
nữ đức độ hơn đàn ông. Cuối cùng, tác giả nêu lên một bản cáo trạng chống
lại sự bạo ngược của đàn ông:
“Hành động chống lại mọi luật pháp, vi phạm trắng trợn quyền bình
đẳng tự nhiên, sự bạo ngược của đàn ông tước đoạt của phụ nữ quyền tự do
họ từng nhận được khi chào đời”. Thế nhưng, phụ nữ sinh con đẻ cái; họ
cũng thông minh và thậm chí còn tinh tế hơn cả đàn ông; vì vậy, thật ô
nhục khi người ta hạn chế hoạt động của họ, “điều xảy ra, chắc hẳn không
phải vì theo mệnh lệnh Thượng đế, cũng không phải vì nhu cầu hoặc lý trí,
mà do sức mạnh của thói quen, do giáo dục, do lao động và chủ yếu do bạo
lực và áp bức”.
Trong một cuốn sách tiên báo học thuyết Saint Simon
, Postel
nói tới
sự ra đời một Eve mới, người mẹ sinh ra nhân loại: thậm chí tác giả tin là
mình đã gặp người mẹ ấy; người ấy đã qua đời và hình như đã tái hiện thân
