cho họ nghỉ chủ nhật và ngày lễ; ngày lao động của họ được giới hạn trong
phạm vi mười hai tiếng, Hai, cấm phụ nữ trên hai mươi tuổi, lao động dưới
mặt đất, trong hầm mỏ.
Bản hiến chương đầu tiên về lao động nữ ra đời ngày 2 tháng mười một
1892: cấm lao động đêm và giới hạn ngày lao động ở nhà máy, nhưng để
cửa mở cho mọi sự gian lận. Năm 1900, ngày lao động được giới hạn trong
phạm vi mười tiếng; năm 1905, ngày nghỉ hàng tuần là bắt buộc; năm 1907,
người lao động được tự do sử dụng tiền công của mình; năm 1909, người ta
bảo đảm ngày nghỉ được trả công cho phụ nữ nằm nơi. Năm 1911, các điều
khoản của năm 1892 được vận dụng một cách bắt buộc và chặt chẽ. Năm
1913, người ta quy định những thể thức về chế độ nghỉ của phụ nữ trước và
sau khi sinh đẻ; họ bị cấm không được làm những công việc lao động nguy
hiểm và quá sức. Dần dà một nền pháp chế được thiết lập, và lao động nữ
được bảo đảm về mặt vệ sinh. Phòng lao động quốc tế đạt tới những khế
ước quốc tế liên quan tới điều kiện vệ sinh của lao động nữ, tới chế độ nghỉ
khi mang thai, v.v...
Một hệ quả thứ hai của thái độ nhẫn nhục, bị động của nữ lao động, là
chế độ tiền công mà họ phải chấp nhận. Vì sao tiền công của lao động nữ bị
quy định hết sức thấp, đó là một hiện tượng người ta đã đưa ra nhiều lời
giải thích và có nguyên nhân trong một loạt yếu tố. Cho rằng nhu cầu của
đàn bà ít hơn của đàn ông là không đầy đủ: đó chỉ là một lời biện minh về
sau. Đúng ra là như chúng ta đã thấy phụ nữ đã không biết tự bảo vệ mình
chống lại bóc lột. Họ phải đương đầu với sự cạnh tranh của các nhà tù ném
ra thị trường những sản phẩm không phải trả tiền công. Họ lại cạnh tranh
lẫn nhau. Hơn nữa, cần chú ý là phụ nữ tìm cách tự giải phóng mình bằng
lao động trong lòng một xã hội trong đó còn tồn tại cái cộng đồng vợ
chồng: gắn chặt vào gia đình của bố, của chồng, thông thường, người phụ
nữ chỉ đưa về gia đình một khoản đóng góp. Họ lao động ở ngoài gia đình,
nhưng cho gia đình; và vì người nữ công nhân không phải cung ứng cho
nhu cầu của gia đình nên đi tới chỗ chấp nhận một khoản tiền công thấp
hơn rất nhiều tiền công đàn ông. Vì nhiều phụ nữ bằng lòng với tiền công
