180
nhận sự chống trả của thời hạn mà những dụng cụ tinh xảo nhất c ng
không thể chia nhỏ ra hay nhân nhiều lên. Bà cảm nhận nó trong thịt da
mình trong sự phụ thuộc vào nhịp điệu của mặt trăng, do năm th{ng l c
đầu làm cho phát triển rồi về sau phá hủy.
Hàng ngày, công việc nhà bếp c ng dạy cho họ lòng kiên nh n và sự thụ
động; nó là một thứ luyện đan (alchimie) phải tuân theo lửa, nước, phải
“chờ cho đường tan chảy”, cho bột nở, v| c ng cho quần áo khô, cho trái
cây chín. Công việc nội trợ tương tự một hoạt động kỳ thuật; nhưng ch ng
không quá thô sơ, qu{ đơn điệu nên không thể thuyết phục phụ nữ về qui
luật nhân quả cơ học. Vả lại, ngay cả trong địa hạt này, sự vật c ng có
những biểu hiện thất thường của chúng...Tâm lý phụ nữ lưu truyền tâm lý
của những nền văn minh nông nghiệp vốn sùng bái những khả năng ma
thuật của đ}t. Họ cảm thấy quanh mình những sóng, bức xạ, chất lỏng; họ
tin vào cách cảm (télépathie), thuật chiêm tinh, khả năng cảm quan
(radiesthésie), thông thần học (théosophie), họ tin thầy bói, thầy lang; họ
đựa vào tôn giáo những sự mê tín nguyên thuỷ; cho các vị thánh là hiện
thân của những thần linh cổ xưa của thiên nhiên: vị thánh này bảo vệ du
khách; vị thánh kia che chở sản phụ; còn vị thánh nọ thì tìm thấy những đồ
vật bị biến mất; v| dĩ nhiên không một điều dị thường nào làm họ kinh
ngạc. Th{i độ của họ là th{i độ khấn nguyện và cầu xin; muốn đạt tới một
kết quả n|o đó, họ sẽ tuân theo một số nghi thức nhất định. Người ta d
hiểu vì sao họ thủ cựu. Đối với họ, thời gian không có gì mới, không phải
là một cội nguồn sáng tạo. Vì công việc của họ là sự lặp đi lặp lại nên họ
cho tương lai chỉ là một bản sao của quá khứ; chu kỳ mỗi lần thai nghén
tuân theo nhịp độ của tháng, của mùa; mỗi chu kỳ sinh nở lại lặp lại y
nguyên chu kỳ trước đó. Trong động tác vòng tròn ấy, quá trình biến đổi
của thời gian là một sự xuống cấp tiệm tiến; nó phá huỷ đồ đạc và quần áo
c ng như nó t|n ph{ gương mặt; những lực lượng sáng tạo dần dà bị ngày
