183
Đ|n ông biết mình có thể xây dựng lại những thể chế khác, một đạo đức
học khác, một luật lệ khác. Hiểu biết với tư c{ch siêu nghiệm, họ c ng h nh
dung lịch sử như một quá trình chuyển biên. Người đ|n ông bảo thủ nhất
c ng hiểu rằng một sự chuyển biến n|o đó l| không thể tránh khỏi, và cần
thích ứng hanh động v| tư tưởng mình với sự chuyển biến ấy. Còn phụ nữ
thì không hiểu những yêu cầu của lịch sử vì không tham gia lịch sử. Họ
ngờ vực tương lai và muốn ngăn chặn thời gian.
Nếu người ta hạ bệ những thần tượng do những người cha, người anh,
người chồng họ dựng lên, thì họ không linh cảm một cung c{ch n|o để lập
lại thiên đường; họ khăng khăng bảo vệ những thần tượng ấy. Trong chiến
tranh Bắc-Nam ở Mỹ, trong số những người thuộc ph{i phương Nam
(sudiste), không ai say sưa bênh vực chế độ nô lệ hơn phụ nữ. Anh,
trong thời kỳ chiến tranh của người Boer
69
; ở Pháp, trong cuộc đấu tranh
chống Công xã, phụ nữ là những người cuồng nhiệt nhất. Họ tìm cách bù
đắp hoàn cảnh không hoạt động của mình bằng sự sôi động của tình cảm.
Trong trường hợp thắng lợi, họ xông vào kẻ thù bại trận tựa hổ báo. Trong
trường hợp thất bại, họ khăng khăng cự tuyệt mọi sự hoà giải. Vì quan
niệm của họ chỉ là những th{i độ, nên dù có bảo vệ những quyền lợi lỗi
thời nhất, họ c ng chẳng quan tâm: họ có thể ủng hộ dòng vua chính thống
năm 1914, ủng hộ Sa ho|ng năm 1949. Đôi khi đ|n ông vừa khuyến khích
họ vừa cười nụ: vì thích thú khi thấy những quan niệm mình bày tỏ một
cách thận trọng, được phản {nh dưới những hình thức cuồng tín. Nhưng
đôi khi đ|n ông c ng bực mình trước vẻ ngốc nghếch và ngoan cố của
chính những tư tưởng của bản thân mình.
Thông thường, phụ nữ tin một cách mù quáng nên họ tôn trọng pháp
luật chỉ v đó l| ph{p luật; dù có thay đổi, luật pháp v n giữ nguyên quyền
lực của nó. Đối với phụ nữ, sức mạnh tạo nên quyền lực, vì những thứ
69
Người gốc Hà Lan ở Nam Phi trước kia.
