293
“công trình thêu đan” (“ouyrages de dames”); họ không bỏ thêm v|o đó
nhiều thì giờ, công sức hơn, v| gi{ trị của chúng gần như giống nhau. Phụ
nữ thường lao v|o s{ng t{c văn học hay hội họa trong thời kỳ mãn kinh để
bù lại những h ng hụt trong cuộc sòng; nhưng đã qu{ muộn. Không có
một qu{ tr nh đ|o tạo nghiêm túc, bao giờ họ c ng chỉ l| người tài tử. Dù
có bắt đầu lúc còn tương đối trẻ, c ng hiếm khi họ hình dung nghệ thuật
như một công việc lao động nghiêm túc. Từng quen với cuộc sống rỗi rãi,
trong đời chưa bao giờ cảm thấy đòi hỏi nghiêm ngặt của một ngành khoa
học, họ không bao giờ có thể nỗ lực một cách bền bỉ, liên tục để tiếp thu
một kỹ thuật vững chắc. Họ kinh tởm những sự mò m m gian khổ, lẻ loi
của thứ lao động phải l|m đi l|m lại hàng trăm lần; và vì từ tuổi ấu thơ,
người ta chỉ cho họ cách gian lận trong lúc bày dạy c{ch l|m người khác
vui lòng nên họ hy vọng xoay xở được bằng một v|i mưu kế. Muốn làm
vui lòng, chỉ cần tạo nên những ảo ảnh. Nhưng một công trình nghệ thuật
đ}u phải là một ảo ảnh, mà là một đối tượng vững chãi; muốn tạo lập nó,
phải biết nghề.
Colette trở nên một nh| văn lớn, đ}u phải chỉ nhờ t|i năng v| khí chất.
Ngòi bút của bà đã từng là công cụ kiếm sống v| b| đòi hỏi nó phải là một
công việc lao động thận trọng mà một nghệ nh}n có lương tâm đòi hỏi ở
công cụ của mình. Từ Claudine tới Bình minh (La Naissance du jour),
người nữ tài tử trở thành cây bút chuyên nghiệp. Con đường bà trải qua
chứng minh rực rỡ lợi ích của một quá trình tập luyện nghiêm ngặt. Tuy
vậy, nhiều phụ nữ không hiếu những vấn đề do nguyện vọng giao tiếp của
m nh đặt ra v| đó là lời giải thích phần lớn th{i độ lười nhác của họ. Họ
luôn luôn tự xem mình là nhất thành bất biến; đinh ninh ưu điểm của mình
bắt nguồn từ một thiên sủng tiềm t|ng trong người mình, và không hình
dung nổi l| người ta có thể tự mình tạo lấy giá trị cho mình. Muốn quyến
r , họ chỉ biết tự thể hiện: sức cám dỗ của họ t{c động hay không t{c động,
họ không mảy may góp phần vào. Họ nghĩ rằng c ng tương tự như vậy,
