90
của chồng; nhịp điệu từng ngày, từng tuần, từng năm di n ra theo công
việc của chồng; thông thường, quan hệ và tình bè bạn tuy thuộc vào nghề
nghiệp của chồng.
Hoà nhập vào xã hội một cách chủ động hơn vợ, người chồng l| người
lãnh đạo gia đĩnh trong c{c lĩnh vực trí tuệ, chính trị. Đối với phụ nữ, ly
hôn chỉ là một khả năng trừu tượng nếu không thể tự mình kiếm sống.
Mỹ, tiền cấp dưỡng cho vợ sau khi ly hôn là một gánh nặng đối với đ|n
ông; ở Pháp, thân phận người vợ, người mẹ bị bỏ rơi với một khoản trợ cấp
nhỏ nhoi, l| điều đáng ph n nộ. Nhưng t nh trạng bất b nh đẳng sâu sắc
bắt nguồn từ chỗ người chồng thế hiện mình một cách cụ thể trong lao
động hay h|nh động, trong l c đối với người vợ, với tư c{ch ấy, tự do chỉ
mang lại một gương mặt tiêu cực; không nói tới những trường hợp khác,
ngay tình hình các thiếu nữ Mỹ c ng tương tự tình hình các cô gái trưởng
thành thế kỳ cuối đế quốc La Mã. Các cô gái này có thể lựa chọn một trong
hai cách ứng xử: hoặc tiếp tục theo lối sống v| đạo đức của đời bà mình;
hoặc sống trong ruột cảnh náo loạn vô bổ. C ng giống như vậy, vô số thiếu
nữ Mỹ v n là những “bà nội trợ” phù hợp với mô hình truyền thống; phần
lớn những người khác chỉ bỏ phí sức lực và thời gian, ở Pháp, h người
thiếu phụ trở th|nh người mẹ, là gánh nặng gia đ nh chẳng nhẹ nhõm hơn
chút nào so với thuở trước, dù người chồng có hết sức thiện chí đi nữa.
Thật là sáo rỗng khi người ta tuyên bố là trong c{c gia đ nh hiện đại, và
nhất là ở Mỹ, phụ nữ đã biến đ|n ông th|nh nô lệ. Sự kiện này không có gì
mới mẻ. Từ thời Hy Lạp, đ|n ông kêu ca về {ch độc tài của Xanthippe
43
: sự
thật là phụ nữ can thiệp vào những địa hạt xưa kia vốn cấm kỵ đối với
mình. Tôi có biết, chẳng hạn, những cô vợ một số sinh viên. Họ tham dự
vào sự thành công của chồng với một th{i độ quyết liệt; quy định thời khoá
biểu và kiểm soát chế độ làm việc của chồng; cấm chồng chơi bời, giải trí,
43
Vợ nhà hiền triết c ổ Hy Lạp, Socrate, nổi tiếng về tính gay gắt đối với chồng.
