GIỮA TRONG XANH - Trang 194

cho những người còn ở trong bóng tối trong hai chục năm, lúc bấy giờ,
trong cảnh trơ trụi, tôi đã đặt ra, cho quần chúng một làng ven núi như vậy,
và chú ý lắng nghe câu trả lời. Tôi tin rằng quần chúng sẽ trả lời giống tôi,
nhưng cũng hồi hộp mong đợi câu trả lời đó biết bao, câu trả lời không
những quyết định số phận cho họ mà cả cho tôi nữa. Thì cả làng gần như ào
lên. Anh hỏi đã lạ, anh bảo cả làng theo gương Bá Lớ đi xuống quận uống
nước chè với thằng Quới sao? Đồng ý cho nó quây dây thép gai vào cổ làng
như nó buộc dây dừa vào cổ con trâu con bò sao? Xưa nay, cả trước năm
bốn lăm đến giờ, làng này không biết sống như thế. Ôi, cái ngày anh còn ở
chòi ông Đung, không phải mình ông Đung biết đâu, cả làng biết mà không
lộ ra, cả làng nói nó làm cách mạng là nó làm cho mình mà. Lúc nào người
làng này cũng chỉ một bụng theo cách mạng thôi. Ai cũng một lần chết, tụi
tao không muốn chết thúi1 đâu! Giờ chỉ bày sống cách sao thôi.
Như vậy đó, người ta có thể lý luận dài dòng hơn, văn chương hoa mỹ
nhiều hơn, hình tượng hơn, nhưng tóm tắt ý nghĩa cuộc đời, cái nguyện
vọng của quần chúng, của cả dân tộc — tôi chỉ nghĩ thôi, đâu có dám đao
to búa lớn — cái nguyện vọng mà mình thề suốt đời phục vụ, bằng những
lời ngắn ngủi, giản dị, có thô kệch nhưng mà chân thành, người làng tôi, cái
làng nghèo không làng nào nghèo hơn ở ven núi cách rất xa đồng bằng này
đã nói. Sau buổi lễ truy điệu Bá Lớ, mọi người đồng thanh yêu cầu tôi nhận
làm cà rá làng thay Bá Lớ — từ đây mà tôi có tên là Bok k’ rá Bacơrin —
Bacơrin là chim phượng. Tôi nhớ là tôi vừa khóc vừa nói, phân tích cho bà
con nghe chỗ được và chỗ dở của Bá Lớ, nói về mục đích và âm mưu của
địch, nói về đời sống dân làng. Luôn tiện, tôi giới thiệu Ban cán sự ra công
khai với Nhuôn làm thường trực. Và Vần làm xã đội trưởng.
Cái hôm, trước dịp làm lễ kết nạp em, mưa to quá, nhìn về phía đèo An
Khê, nhìn về phía Bắc Trường Sơn, chẳng thấy đèo đâu, chẳng thấy núi
đâu, chỉ thấy một màu trắng, và gió, gió muốn lật rừng lên, đi hai bước, gió
đẩy lùi một bước, để thử thách em, tôi bảo em đi công tác. En về, cười rủ ra
rồi tích tắc em kể với tôi em trượt ngã tất cả đến hai mươi sáu lần. Ú, cuộc
này vất vả hơn các cuộc trước! Mù nhiều quá, có nhìn thấy gì đâu mà nhận
bờ nhận bụi! Có lúc nằm đại trên đá ướt mà sờ bên dưới rễ cây có hàng