GIỮA TRONG XANH - Trang 53

Đảo Lý Sơn, ở ngoài khơi Ba Làng An, cách đất liền ba mươi dặm thẳm.
Tôi đi ngược con đường ngày ấy du kích đêm đêm vào đất liền đánh giặc.
Khỏi nói tổ quốc chúng ta đẹp dễ sợ. Tôi lại gặp cảnh đứng bên trên mười
thước nước xanh trong như một tảng ngọc bích, có thể nhìn xuyên thấu đáy,
thấy những viềng mặt trời nhân đôi nhân ba chúng lại soi chúng bên dưới
những lớp sóng, và nhìn thấy những con mực ống bơi đứng ở đó. Cảnh
tưởng chỉ gặp một lần trong đời ở đảo Minh Châu ngoài khơi Hạ Long, tội
lại gặp ở đây, và điều đó bất giác làm tôi chảy nước mắt.
Lý Sơn đang mùa tỏi, từ xa đã trông thấy các sườn núi sáng chói từng mảng
bạc, ấy là những vạt tỏi đã đào người ta đem phơi. Lý Sơn không có lúa,
chỉ có tỏi, tỏi và ngô. Không khí đảo bàng bạc một mùi béo ngậy và hăng
nồng của cây gia vị.
Trong thanh bình, đảo những ngày hôm nay có một sự xao xuyến nhỏ, đây
là sự xao xuyến thường thấy trong thời kỳ cải tạo: chính quyền vừa có
những lệnh rất chặt chẽ không cho thương nhân từ đất liền ra mua và
chuyển tỏi của đảo đi, và khuyên mọi người bán tỏi cho một người mua độc
nhất là trạm ngoại thương địa phương. Đó đáng lẽ là một sự công bàng, vì
công ty ngoại thương suốt vụ đã cung cấp phân bón, thuốc trừ sâu, và gạo
với giá rẻ. Nhưng ở cuộc đời cũ, thói thường vẫn vậy, một khi giá ngoài và
giá trong chênh lệch nhau.
Tôi gặp ngay ở bến thuyền hai người phụ nữ, một người được giới thiệu là
chị Mùi, trưởng trạm ngoại thương, và một người nữa trẻ hơn tên là Mai.
Mai có vẻ xốc vác năng nổ hơn trong hai người, quần xắn lên tới tận đùi,
lội xuống nước ngập bắp chân, lôi kéo lại những dóng gánh tỏi đã vượt
được trạm kiểm soát để xuống thuyền, miệng nói không nghĩ: “— Này chị,
chị không nghe phổ biến sao? Tỏi không đi được mà, chị. Chị đã cam kết
bán cho nhà nước, sao chị lại mang đi bán cho người buôn được? Hai năm
nay, chị ăn gạo bốn hào hai, không phải sao, chị mua phân bón và thuốc trừ
sâu giá cung cấp, không phải sao? Sao chị lại làm thế?” Trong những lúc
đôi co, có khi Mai đã vận dụng một cách nôm na thật lạ để định nghĩa chủ
nghĩa xã hội: “— Chủ nghĩa xã hội không tán thành cái lối của tư sản mại
bản mua của nước ngoài hai đồng về bán ở Sài Gòn hai mươi đồng, chủ