GIỮA TRONG XANH - Trang 73

độ nó” chế độ người bóc lột người đây, chế độ không có quyền không có
tiền không được đây, những người đứng tuổi, những người già đã có kinh
nghiệm: nghèo là một sự bất trắc vô song. Nhưng cuộc sống những năm
qua đã cho người ta một niềm tự hào không thể tắt. Không ai phàn nàn kêu
ca gì. Mọi người cố gắng xứng đáng với những đứa con tám năm dài không
được ăn bát cơm nóng canh sốt của gia đình, bây giờ vì nhiệm vụ, lại đi ra
hẳn ngoài vòng săn sóc viếng thăm của cha mẹ.
Các chủ cũ lại trở về các chỗ ở cũ, với một mảnh ba viết bằng mực xạ số
nhà ngày trước. Có nhà, lạ thật, vẫn còn giữ được cái bảng chữ số bằng sắt
tráng men. Nhà ông Mười số 4. Số 4 như ngày trước. Bên trái số 2, cũng lại
cửa hiệu sửa chữa xe đạp của ông Lại. Bên phải, số 6, là nhà ông Lang; ông
Lang mang chiếc Đơ la hay tòng tọc đi kháng chiến, giờ lại mang nó trở về
thành phố, chở khách đi Hội An khứ hồi, chiếc cam nhông đít vẫn còn cái
bình gadôden quay quạt bằng tay. Bên kia đường là dãy nhà số lẻ. Số 1 vẫn
là nhà lão Trần Thại: năm trước, Tây đổ bộ lên, lão dắt díu vợ con xuống
tàu, bây giờ điềm nhiên lão lại về đó, đang dựng lại cửa hàng đại lý bán
săm sốp, sắp mở lại ga-ra chữa ô tô như ngày trước. Lão mua một cái ghế
xích đu, như cái ghế xích đu ấy lão vẫn cất giấu ở đâu tám năm nay, chiều
chiều lão nằm tréo mảy, quạt phe phẩy, mắt lim dim, cạnh các đống cát sạn
và vật liệu làm nhà. Nhà số 5, bác Hải, anhphiếcme, vừa góa chồng, ở Huế
vào xây lại nhà, sắp đợi thằng con trai út đỗ đốc-tờ ở bên Pháp về mở bệnh
viện tại nhà đây. Và nhà số 3 ở trước mặt. Cái nhà số 3! Ba người lớn tản
cư ba hướng giờ về nhập làm một, gia nhân còn đông hơn trước nữa kia. Bà
mẹ, mụ Dục, đã già, mặc quần lụa trắng mỏng, diện kiềng vàng, như tám
năm qua vẫn khao khát làm bà lớn, ngày hồi cư đầu tiên đã thấy ngồi xếp
bằng, nhai bỏm bẻm bên cái cơi trầu bằng đồng, xuổng lệnh cho người nhà
muối mắm bán sỉ. Người con trai cả, Võ Minh Châu, l’antrepreneur như
anh ta in trên các giấy hóa đơn, chuyên nghề thầu cơm lính cơm đồn, đi tản
cư sống bằng nghề cho vay lấy lãi, buôn lậu, buôn tráo thuốc tây, một dạo
bị Chính phủ ta bỏ tù. Đứa con trai đầu của anh ta chán bố — hay vì sao
còn chưa có thế biết được — bỏ nhà đi ra Bắc, không phải bằng tầu tập kết
mà bằng đường bộ. Đối với tình hình, Châu có vẻ dè dặt. Sang nhà gặp ông