công của đoàn quân viễn-chinh tàn bạo và vị anh hùng Trương-Công-Định,
danh tiếng lẫy lừng ; thực dân nghe nói tới Trương-Công-Định đều kính nể
không dám khinh thường, vì ông có tài xuất quỷ nhập thần lại thêm đa mưu
túc kế, đã chứng tỏ quân Pháp sợ Trương-Công-Định là dường nào.
Việc huy động lực lượng để đánh Gò-công và bổ nhậm các sĩ quan để
đối phó với ông, tường thuật sau đây :
PHÁP ĐÔ-HỘ – NHỮNG ANH HÙNG KHÁNG CHIẾN GÒ-
CÔNG VỚI NHỮNG TRẬN ĐÁNH LỊCH SỬ
Lấy xong Saigon ngày 18-2-1859, Đô-đốc Charner thấy cần phải đánh
lấy Định-tường để giữ an phòng tuyến và để mở rộng khu vực hoạt động
giới hạn bởi các con sông Đồng-nai, Soi-rạp và Vàm-cỏ, vì dân quân ta từ
đấy phát xuất đánh lẻ tẻ khắp vùng chiếm đóng của Pháp.
Lúc bấy giờ quân Pháp mở hai mặt thủy bộ, một đội thuyền kèm theo
bộ binh hành quân thăm dò tiến xuống Tân-an, Bến-lức rồi đổ bộ xuống
Trung-lương tiến đánh Định-tường, còn bộ đội thuyền kia do Đô-đốc Page
chỉ huy, vượt qua cửa Tiểu và xuất hiện trên sông lớn phía Tây Định-tường.
Thế là địch quân với lực-lượng hùng-hậu và võ-khí tối-tân hơn, đã vượt lên
trên thi hài của quan quân ta và chiếm cứ Định-tường ngày 12-4-1861, cùng
với sự chiếm cứ vùng bên này bờ sông Cửu-long và Soi-rạp. Tuy nhiên,
cuộc hành-quân này đã làm cho Pháp quân bị thiệt hại nặng hơn bao giờ hết
về nhân mạng, vì mưa giông, bùn lầy, nước độc của miền nhiệt-đới, thêm
vào đó quân địch phải chiến đấu liên miên đêm ngày với một kẻ thù lúc ẩn
lúc hiện.
Tuy chiếm Định-tường Đô-đốc Charner còn nể nang Nam-triều, để
quận Gò-công (Tân-hòa) ra ngoài, chỉ đóng đồn binh thôi vì nơi đây là gốc
gác họ ngoại của nhà vua. Bởi vậy trong một thời gian khá lâu, Gò-công lúc
ấy đã là vùng phì-nhiêu thạnh mậu, dân-cư đông đảo, là nơi qui tụ của nhiều
anh hùng nghĩa-sĩ nặng lòng yêu nước và nghĩa quân vương quyết chống lại
