Chỉ cần ta xuất hiện trên quảng trường có hàng chục chiếc xe
buýt đang chen chúc này là một đám trẻ con vây lấy hỏi ngay:
- Ông muốn đi đâu: đến Kumasi, đến Takoradi hay đến
Tamale?
- Đến Kumasi.
Những đứa trẻ săn khách đi Kumasi chìa tay cho ta, nhảy lên
mừng rỡ, dẫn ta đến đúng xe buýt. Chúng vui sướng vì sẽ được
bác tài thưởng quả chuối hay trái cam cho việc kiếm được
khách.
Ta lên xe và ngồi vào chỗ. Ở thời điểm này có thể xảy ra đụng
độ, va chạm, xung đột giữa hai nền văn hóa. Điều đó xảy ra nếu
hành khách là một người ngoại quốc không thông thạo châu
Phi. Người ấy sẽ bắt đầu nhìn quanh, nhấp nhổm và hỏi:
- Bao giờ thì xe chạy?
- Bao giờ nghĩa là sao? - Bác tài ngạc nhiên đáp. Khi nào xe đầy
người thì chạy.
Người châu Âu và người châu Phi có khái niệm hoàn toàn
không giống nhau về thời gian, họ nhìn nhận nó khác nhau, có
mối liên hệ khác nhau với nó. Trong suy nghĩ của người châu Âu
thời gian tồn tại ngoài con người, tồn tại một cách khách quan,
dường như ở bên ngoài chúng ta, có các đặc điểm tuyến tính và
đo lường được. Theo Newton, thời gian là tuyệt đối: “Thời gian
toán học, thực hữu, tuyệt đối trôi qua chính nó và bằng bản chất
của chính nó, đều đặn, không phụ thuộc vào bất cứ sự vật bên
ngoài nào”. Người châu Âu cảm thấy mình là nô lệ của thời gian,
anh ta phụ thuộc vào nó, bị nó cai trị. Để tồn tại và hoạt động,
anh ta phải tuân theo các quy luật sắt bất di bất dịch, những
nguyên tắc và luật lệ cứng nhắc của nó. Anh ta phải tuân thủ
các kỳ hạn, ngày tháng, giờ giấc. Anh ta di chuyển trong sự khắt
