giới con người. Tôi cũng trải qua những điều đó trong ba mươi năm sống ở
đời, và ngán đến tận cổ. Thật khổ sở khi đã chán ngấy rồi mà cứ phải xem
đi xem lại những thứ này trong kịch hay trong tiểu thuyết. Thứ thơ mà tôi
yêu thích không phải là kiểu thơ khơi gợi những cảm xúc tầm thường như
vậy. Ðó là loại thơ từ bỏ những ham muốn đời thường, đạt đến sự thanh cao
rời xa thế tục dù chỉ trong khoảnh khắc. Không có vở kịch nào, dù xuất sắc,
thoát ly tình cảm con người, và cũng rất ít tiểu thuyết vượt qua chuyện đúng
sai. Ðặc trưng của những tác phẩm này là không bao giờ thoát ra khỏi thế
gian. Còn trong thơ ca phương Tây, vì bám vào những vấn đề của con
người, ngay cả thứ thơ mang tinh thần thi ca thuần túy cũng không vượt qua
sự tầm thường đó. Thứ thơ ca đó chỉ biết đến sự cảm thông, tình ái, chính
nghĩa, tự do - những thứ đầy rẫy trong hội chợ phù hoa của cuộc sống đời
thường. Cho dù thơ ca có bay bổng đến đâu thì vẫn bước đi trên mặt đất,
không quên được chuyện áo cơm. Shelley mà có nghe tiếng chim chiền
chiện thì cũng không khỏi thở dài ngao ngán.
Ðiều đáng mừng là thơ ca phương Ðông đã có những bài thơ thoát ly tình
trạng đó.
“Chân rào phía Ðông tìm hái cúc
Ung dung ngắm núi tận trời Nam.”
Chỉ những câu thơ thuần khiết như thế này thì mới gợi lên khung cảnh thoát
ra ngoài thế giới ngột ngạt. Câu thơ này không chỉ nói về cô gái bên hàng
xóm hé nhìn qua hàng rào hay về người bạn đang công tác ở miền núi phía
Nam. Nó có thể giúp ta gột sạch những muộn phiền của chuyện được mất
hơn thua, đưa ta đến trạng thái vô tư, thoát tục.
“Một mình trong rừng trúc
Ðàn hát chốn thâm u
