giáo giám sát các cuộc gặp mặt ấy, để cấm tiếng thì thầm thân ái giữa hai
bên, cấm cha mẹ cho con đồ chơi, quà bánh hoặc một thứ gì khác. Nếu cha
mẹ không đóng tiền cho con, sẽ có nhân viên nhà nước thu số tiền theo quy
định.
Những trường dành cho con cái gia đình trung lưu - người buôn bán,
thương gia và thợ thủ công - cũng được tổ chức theo những nguyên tắc
trên, chỉ khác một điều là ở các trường thương mại, trẻ con tập sự đến năm
mười một tuổi, còn ở các trường khác, việc tập sự kéo dài cho đến năm
mười lăm tuổi - tương đương với tuổi hai mươi mốt ở nước chúng ta. Ở ba
năm cuối cùng, những điều bó buộc ngày càng đỡ ngặt nghèo hơn.
Trong những trường dạy các cháu gái, các cháu dòng dõi quý tộc được
nuôi nấng cũng như các cháu trai, chỉ khác một điều là những người hầu
gái mặc quần áo cho các cháu, nhưng bao giờ cũng do thầy giáo hay trợ lý
coi sóc, cho đến khi năm tuổi, các cháu biết mặc quần áo lấy. Nếu các bà vú
nuôi tự ý kể cho các cháu gái nghe những chuyện phi lý hay rùng rợn, hoặc
giở những trò khỉ ra như thường thấy ở các chị hầu phòng nước chúng ta thì
sẽ bị đòn ba lần, công khai, cho mọi người ở thành phố đều biết, bị tù một
năm và bị đày đến một nơi khổ nhất của xứ sở. Vì vậy, cũng như các em
trai, các em gái thấy xấu hổ nếu bị coi là hèn nhát hoặc hư thân. Các cô gái
này đều khinh bỉ sự ngụy biện và trang sức bề ngoài, nên họ chỉ lo lắng làm
sao sống cho lịch sự và sạch sẽ. Tôi không thấy có gì khác biệt lắm trong
sự giáo dục con trai và con gái, con gái tập thể dục nhẹ nhàng hơn cung
cách làm việc nội trợ được dạy bảo và trình độ học vấn cũng thấp hơn. Họ
cho rằng một người đàn bà quý tộc không thể trẻ mãi suốt đời nên bao giờ
cũng cần phải là một người biết điều và dễ mến. Khi các cô gái đến tuổi
mười hai - là đến tuổi lấy chồng - các cô trở về gia đình với cha mẹ hoặc
người đỡ đầu và ít khi những cuộc chia tay giữa cô gái và bạn bè của cô
không có nước mắt. Còn cha mẹ hoặc người đỡ đầu thì rất biết ơn những
thầy giáo đã dạy dỗ con mình.
Ở những trường dành cho các cháu gái địa vị xã hội thấp hơn, các cháu
được học tập tất cả mọi việc hợp với giới tính và tùy theo tầng lớp xã hội.
