những kẻ vô tội... Trước hết, Ngài hỏi tôi những cách thức thông thường để
rèn luyện trí tuệ của lớp quý tộc trẻ những biện pháp phải có khi một gia
đình quý tộc bị đoạn tuyệt, điều này vẫn đôi khi xảy ra, những đức tính gì
là cần thiết đối với những ai được nhậm chức Thượng nghị sĩ mới, có bao
giờ nguyên nhân của những sự đề bạt ấy là do tính khí thất thường hoặc ý
thích cá nhân của một ông hoàng, của nhà vua, hay do một món tiền đút lót
cho một phu nhân nào đó trong triều, hay một sủng thần, hoặc do ý đồ tăng
thêm vây cánh cho một đảng phái đối lập với quền lợi của công chúng, các
thượng nghị sĩ phải am hiểu luật pháp nước mình đến trình độ nào đó và
làm sao họ lại trở thành người có khả năng quết định tối hậu mọi quyền
hành của đồng bào họ, có phải bao giờ họ cũng không mắc phải thói biển
lận và không có những thành kiến không, các vị giám mục thần thánh mà
tôi đã nói đến có phải bao giờ cũng đạt tới chức vụ cao cả ấy bằng trình độ
uyên bác của họ trong các vấn đề thần học và do cuộc sống cao cả có tính
chất thần thánh của họ không. Ngài muốn biết khi còn là nhưng cha xứ
bình thường, họ có bàn mưu lập kế gì không, họ có bao giờ làm giáo sĩ cho
một vị đại thần. rồi nhờ đó mà leo lên chức giám mục, và nếu như vậy, họ
có bao giờ phải nhắm mắt tuân theo những ý kiến của vị đại thần đó, và
trong những buổi họp tại Nghị viện, họ có phục vụ nhưng đam mê và
những thành kiến của vị ấy không.
Ngài muốn biết người ta làm thế nào để bầu ra những người mà tôi gọi
là Hạ nghị sĩ, một người vô danh nhưng túi đầy vàng, liệu có thể đôi khi
dùng tiền mua được nhiều phiếu bầu của cử tri hơn là những người có danh
tiếng, có đức tính cao quý trong hàng quý tộc ở gần quanh đấy, tại sao
người ta lại ham mê đến thế việc được bầu vào Nghị viện, vì mỗi lần ra ứng
cử này là một lần phải tiêu rất tốn mà về sau lại không có ích gì hết, vậy
những vị được bầu ấy phải là những con người hết sức vô tư và có đạo đức
cao cả, hay họ hy vọng sẽ được nhà vua và các vị đại thần bồi thường, trả
lại gấp bội, bằng cách họ hy sinh quyền lợi của công chúng cho các vị kể
trên. Hoàng đế đưa ra cho tôi những câu hỏi hóc búa về vấn đề này, mà tính
khôn ngoan dè dặt không cho phép tôi nhắc lại.
