GƯƠNG CHIẾN ĐẤU - Trang 38

trường để thi tiểu học. Những phút vui nhất trong thời đó là khi mọi việc
xong rồi cậu xuống một chiếc thuyền nhỏ dài độ bốn thước, giương buồm
lên, thả theo bờ biển để đánh cá. Nhìn cảnh biển bao la, tâm hồn cậu lâng
lâng, mơ mộng những cuộc viễn du tả trong sách, rồi chỉ muốn đâm thẳng
ra khơi, theo cánh chim mà tới những nơi xa lạ ở bên kia chân trời mù mịt.

Hai năm sau, cậu không được hưởng những lúc vui ngắn ngủi đó nữa và
phải vào làm thợ trong một hãng chế tạo hộp sắt để chứa đồ hộp. Xưởng là
một chuồng ngựa dơ dáy, hôi hám, không cửa sổ, ánh nắng chỉ lọt vào qua
khe ván. Công việc của cậu là phải coi một bộ phận máy mà chỉ vô ý một
chút là đủ mất ngón tay. Tai nạn xảy ra rất thường, nhất là thợ đàn bà.

Sau này kể lại thời đó, Jack London viết:

“Dù là mệt lữ đi nữa, chúng tôi chúng tôi cũng không có thì giờ ngước mắt
lên, hoặc thở dài. Chỉ vô ý một giây thôi là ngón tay văng ra. Tôi may lắm
mà không bị thương (…). Buổi chiều bọn con trai chúng tôi được nghỉ vài
phút để nói chuyện. Con gái cũng làm việc nhiều như con trai mà không
được nghỉ như vậy. Ngoài những phút đó ra, chúng tôi phải chăm chú làm
như bị cự hình, tới đứt gãy gân cốt được”.

Sự bốc lột của chủ nhân thật tàn nhẫn. Có khi cậu phải làm đến nửa đêm,
mệt quá, không còn biết gì nữa, bước về nhà như một người máy. Có lần
cậu phải ngồi luôn ở máy suốt ba mươi giờ liên tiếp. Thường thì cứ 11 giờ
khuya về tới nhà, ăn xong, 12 giờ đi ngủ, 5 giờ sáng dậy để 7 giờ có mặt tại
hãng. Trong nhật ký của cậu, ta đọc:

“Như vậy đời còn có nghĩa gì đối với tôi? Phải làm cái kiếp trâu ngựa hay
sao? Tới con ngựa cũng không phải làm cực khổ như tôi (…). Tôi phải làm
việc trong hãng đó ba tháng hè để có tiền học trong ba tháng (…) tiền công
rất ít, song nhờ làm thêm giờ nên tôi lãnh được năm chục đô la mỗi tháng.
Nhưng tiền đó, tôi không giữ lấy một xu (…). Mùa thu năm ngoái tôi rán