Voltaire tranh được một ghế trong Hàn lâm. Và các phòng khách quý phái ở
kinh đô niềm nở tiếp đón ông.
Những kịch Zaire, Mahomet, Mérope của ông được diễn lại một thời mà
chính ông và phu nhân Du Châtelet sắp diễn một bi hài kịch sống. Năm
1748, hầu tước phu nhân gặp một ông hầu tước trẻ đẹp trai, mà “cái trang
sức đẹp nhất của nước Pháp” thì da đã nhăn, răng đã rụng – Voltaire đã 54
tuổi rồi – nên mê hầu tước trẻ đó, hầu tước de Saint Lambert, mà nhạt tình
với Voltaire. Voltaire bắt được quả tang, giận dữ, chua chát, nhưng khi de
Saint Lambert ân hận xin lỗi thì nhà hiền triết của ta dịu lại mà còn cầu trời
phù hộ cho tình địch của mình nữa, sau khi thở dài: “Lòng đàn bà như vậy
đó. Mình chiếm chỗ của Richelieu thì bây giờ Saint Lambert lại chiếm chỗ
của mình. Luật tuần hoàn là như thế”. Năm sau bà Du Châtelet mất
chồng bà, Voltaire và Saint Lambert, đủ bộ ba gặp nhau ở bên giường
người chết, chẳng ai trách nhau một lời mà lại còn thân mật với nhau như
bạn thiết. Người ta gọi cái thế kỷ XVIII ở Pháp là thế kỷ hiền triết. Quả
không sai!
*
* *
Từ hồi đó, Voltaire cô độc, chán nản, cặm cụi soạn nốt bộ Thế kỷ Louis
XIV. Vua Frédéric thiết tha mới ông qua triều đình Postdam, lại tặng ba
ngàn quan làm lộ phí. Voltaire nhận lời và năm 1750 tới Berlin.
Được một hoàng đế uy quyền nhất đương thời tiếp đãi vào hàng quốc
khách, được cả triều đình tôn trọng, ông hoan hỉ vô cùng, viết thư về cho
bạn bè ở Paris: “Tôi đương ở một nơi hồi xưa bỉ lậu mà bây giờ thì rực rỡ
vì nghệ thuật, cao quý vì danh vọng. Một trăm năm chục ngàn binh sĩ thắng
trận – ông không mạt sát chiến tranh nữa – không có biện lý mà có ca kịch,
hài kịch, triết lý, thơ, một anh hùng hiền triết và thi sĩ – ám chỉ Frédéric –
cao cả và thanh nhã…!”.
