Năm 1859, ông nghiên cứu về hai thứ bệnh dịch của tằm, thấy
những đó do vi trùng gây ra, nhưng vi trùng chỉ hoành hành trong cơ thể
những con tằm yếu thôi.
Non hai chục năm sau ông tìm ra được vi trùng một thứ bệnh dịch
mà loài cừu và bò thường mắc phải và vi trùng streptocoque, hình chuỗi hột
trong máu của những đàn bà bị sản hậu. ông cho rằng sản phụ hồi đó chết
nhiều vì bị lây bệnh của nhau và đề nghị trong một phòng bảo sanh, phải
diệt trùng các vải băng trước khi dùng, còn trong một phòng giải phẫu, các
y sỹ và điều dưỡng viên chỉ được dùng những khí cụ cực kỳ sạch, sau khi
đã rửa tay kỹ lưỡng.
Ông tuyên bố rằng vi trùng là nguyên nhân những bệnh truyền
nhiễm, nhưng phần đông các y sĩ không nhận thuyết ông, vẫn tin rằng bệnh
tự nhiên phát ra. Ông phải tốn công đả phá óc cổ hủ đó. Tại hàn lâm viện y
học và hàn lâm viện khoa học, không tuần nào ông không phải tranh biện
với họ, làm lại những thí nghiệm trước mắt họ để họ thấy sự thực.
Tìm được vi trùng rồi, ông lại tìm cách để phòng cho loài người
khỏi mắc bệnh. Một sự tình cờ đã giúp ông phát minh được một điều quan
trọng, làm cho y học tiến một bước rất dài.
Lần đó ông nghiên cứu vi trùng bệnh dịch gà mái. Ông kiếm được
vi trùng, nuôi nó, gây nó. Rồi ông đem chích vào những con gà mạnh,
những con gà này lần lượt chết hết. một hôm, một con gà chỉ đau qua loa
rồi sống ; nó đã bị chích một thứ vi trùng nuôi từ mấy tuần trước. điều đó
làm ông suy nghĩ. Ít lâu sau, ông lấy một thứ vi trùng rất mạnh chích vào
nó một lần nữa, nó vẫn chịu được. vậy là nó đã quen với bệnh, nó đã được
trồng bệnh, nhưng người được trồng đậu vậy ; và con vi trùng nguy hiểm
gây chết chóc kia đã thành một vật giữ gìn sự sống.
Sở dĩ vậy là vì lần đầu vi trùng đó khi tiếp xúc với dưỡng khí trong
không khí thì yếu đi, không giết được gà nữa mà con gà đã thắng được nó
một lần thì sức chống cự với bệnh dịch tăng lên, nó thành quen với bệnh.
Sự phát minh đó có những kết quả vô biên. Pasteur tìm cách áp
dụng nó vào các bệnh truyền nhiễm khác. Ông nhìn thấy tương lai rực rỡ
của y học và ông hăng hái lên bội phần.