GƯƠNG HY SINH - Trang 46

Một lần khác, trong khi đợi điểm tâm, ông gục xuống bàn ngủ, vì đã làm
việc suốt đêm trước. Một người giúp việc muốn phá ông, ăn xong phần của
mình rồi, đặt những chén đĩa dơ trước mặt ông. Một lát sau, ông tỉnh dậy,
giụi mắt, thấy những chén đĩa dơ đó, tưởng mình đã ăn rồi, châm điếu
thuốc hút rồi lại bàn làm việc. Cả phòng cười rộ lên, ông mới hay rằng
mình bị gạt.
Ông cho làm những bóng đèn bằng thủy tinh rồi rút hết không khí trong
bóng ra, để khi điện chạy vô, đốt một chất chứa trong bóng thì chất này
sáng mà không cháy tan mất. Chỗ khó là kiếm chất gì để dùng. Giấy đốt
thành than, cháy rất sáng nhưng chỉ được vài giây thôi. Bạch kim sáng lâu
hơn nhưng đắt quá. Mà mục đích của ông là chế tạo những bóng đèn rẻ tiền
ai mua cũng được. Ông thử đủ thứ than: đốt giấy bồi, vỏ dừa, vỏ bào, bấc,
xen-luy-lo-it, cả râu người nữa. Không thứ nào được vừa ý: Ông phí công
trọn một năm mà chưa trông thấy kết quả. Mắt ông nhức nhối chịu không
nổi mà ông không dám tỏ cho người giúp việc hay. Những người bỏ vốn
cho ông thí nghiệm bắt đầu nản lòng, bực tức vì ông đã tiêu hết tiền của họ.
Rồi một buổi tối tháng mười năm 1879, ông ngồi hút thuốc, lo lắng không
biết kiếm cách nào, tay mân mê nút áo, thì nút áo đứt ra, nằm gọn trong tay
ông với một khúc chỉ.
Ông nhảy phắt lên, chạy vô phòng thí nghiệm, bảo các người giúp việc:
- Các anh em đã thử dùng thứ này chưa? Sao không thử? Lấy một cuộn chỉ,
cắt ra từng khúc ngắn, đốt ra than rồi bỏ vào bóng đèn xem sao.
Họ thử ngay, kiên nhẫn, cẩn thận từng tí, đốt sợi chỉ ra than rồi đặt vào
bóng đèn sao cho sợi không gẫy. Sau họ rút không khí ra, mắc điện vào.
Một ánh sáng vàng vàng hiện lên. Nó sáng được bao nhiêu lâu? Người
đoán một giờ, kẻ đoán nửa giờ; không ai ngờ rằng nó cháy được bốn chục
giờ!
Bốn chục giờ, vẫn chưa đủ cho ông mãn nguyện. Ông bỏ ra một thời gian
nữa để cải thiện cho nó cháy được năm trăm giờ. Bấy giờ ông mới tin rằng
ngọn đèn của ông có giá trị về thực tế.
Ông bèn mới thiên hạ lại Menlo Park coi bóng đèn của ông. Cuối năm
1880, trong đêm giao thừa, hàng ngàn người dắt nhau lại coi và được thấy