sao thì sao, dù chỉ còn là cái xác không hồn thì chúng ta cũng vẫn phải làm
việc » và quyết định tiếp tục sự nghiệp của chồng.
Ngày tựu trường năm đó, sinh viên cùng những người trong mọi giới
trí thức xúm nhau lại ở trường đại học Sorbonne để nghe nữ giáo sư đầu
tiên của trường giảng bài. Theo lệ, hễ một giáo sư nào thay chân giáo sư
khác thì buổi đầu, phải có ít lời cảm ơn ông bộ trưởng, ông khoa trưởng và
ca tụng người mình thế chân.
Cửa giảng đường mở, bà tiến lại ghế. Tiếng vỗ tay vang dậy. Bà cúi đầu
chào, đợi cho phòng yên lặng rồi nói:
- « Khi người ta xét những tiến bộ về Vật lý trong mười năm nay … »
Bà đã lặp lại đúng lời giảng cuối cùng của ông mấy tháng trước. Thính giả
đều cảm động.
*
Thật vậy. Dù chỉ còn là cái xác không hồn bà vẫn phải làm việc, mà
bà còn làm việc gấp hai trước, cũng làm thay cả phần của chồng nữa.
Ở nhà, bà săn sóc sự học của các con. Bà muốn cho cô Irène học rất ít
nhưng rất kỹ lưỡng. Bà gom độ một chục trẻ, mời những giáo sư danh tiếng
lại dạy mỗi người một môn.
Đích thân bà dạy môn Vật lý cho các em đó mỗi chiều thứ năm, tập
cho chúng thích khoa học, chịu gắng sức, làm việc có phương pháp. Một
phần nhờ cách học tập đó mà sau này cô Irène thành một nhà bác học như
bạn đã biết.
Ở trường, bà dạy tăng giờ lên, vừa thay chồng dạy ở Đâi học
Sarbonne, vừa tiếp tục dạy ở trường Cao đẳng nữ sư phạm. Bà lại còn điều
khiển phòng thí nghiệm.
Bận việc như vậy mà trong bốn năm, bà vẫn có thì giờ soạn được một
bộ về Tính phóng xạ dầy non một ngàn trang, gần bằng bộ Chiến tranh và
Hòa bình của Tolstoi ; ấy là chưa kể công sắp đặt lại, sửa chữa những tác
