máy Diesel; nếu không quảng cáo, mà tìm những vốn nho nhỏ trong chỗ
quen biết để chế tạo lấy thì chắc chắn kết quả không làm cho ai tin cậy và
chú ý tới cả.
Năm tháng sau khi ký giao kèo, hãng ở Augsbourg đã chế tạo xong máy
đầu tiên. Phút thí nghiệm thực hồi hộp. Hết thảy nhân viên trong hãng đứng
bao vây cái máy. Diesel hạ một tay quay xuống: một tiếng nổ kinh khủng!
Mọi người xám xanh mặt, cũng may không ai bị thương mà máy cũng
không hề gì, bắt đầu chạy. Người ta vỗ vai nhau, bá cổ nhau, xiết tay nhau.
Diesel mỉm cười, nhớ lại chiếc bật lửa nhỏ ở trường kỹ nghệ: đúng nguyên
tắc đó, nhiên liệu đã cháy khi gặp không khí nóng đến cực độ. Nhưng chỉ
một tháng sau, ông phải gỡ máy ra; nó đã làm xong nhiệm vụ của nó là chỉ
cho ông thấy những khuyết điểm cần phải cải thiện.
*
* *
Ông lại cắm cổ làm việc như điên, như dại, nghĩ ra không biết bao nhiêu
kiểu mới, mà kiểu nào cũng có tật. Có lần ông chán nản, nghi ngờ tài của
mình và chỉ sợ hãng Krupp và hãng Augsbourg hết tin mình nữa mà đuổi
mình đi. Những kẻ thù của ông trước kia đã giễu ông là mơ mộng hão
huyền, bây giờ tha hồ lên mặt, mỉa mai ông, trêu tức ông. Ông đành bịt tai
mà rán nuốt hận. Lại thêm những khổ tâm trong gia đình: thân phụ ông, quá
mê tín cầu cơ, gây sự với mọi người, sinh tật, già rồi mà đòi ly dị bà vợ, rút
cục hóa điên.
Chịu đủ nỗi chua cay như vậy trong hai năm, tới tháng sáu năm 1895, ông
mới vui vẻ báo tin cho vợ: “Tương lai của chúng ta từ nay được bảo đảm.
Kiểu máy cuối cùng có kết quả mỹ mãn, tốn nhiên liệu chỉ bằng nửa một
động cơ nổ chạy bằng xăng”. Tức thì khắp thế giới hỏi mua máy Diesel.
Ông đã nhường quyền sáng chế ở Đức, Áo- Hung, và Thụy Sĩ; nhưng vẫn
