GƯƠNG HY SINH - Trang 98

giữ quyền ở các nước khác. Các nhà kỹ nghệ, kỹ thuật, các phóng viên báo
chí, đại lý hãng buôn, ra vào xưởng của ông nườm nượp, và nhận thấy công
dụng phi thường của máy Diesel mà ai cũng biết là sẽ thay thế các máy hơi
nước và máy chạy bằng xăng trong mọi xưởng, mọi nhà phát điện, mọi tàu
và xe. Mãi đến gần đây, ý gắn máy Diesel vào xe hơi, mà ông đã có từ hồi
đó, mới thực hiện được; nhưng ngay từ đầu thế kỷ, những đường phố châu
Âu và châu Mỹ đã đầy những xe cam nhông, và ô tô buýt chạy bằng máy
Diesel.
Năm 1897, sau khi ký một giao kèo cho phép Huê Kỳ khai thác phát minh
của mình, ông thành một tỉ phú. Nhưng số kiếp ông vất vả, không được
hưởng chút hạnh phúc nào cả. Sự thành công đó đánh dấu bước đầu trên
đường suy bại.
Năm đó thân mẫu ông mất. Thân phụ ông sống thêm bốn năm nữa, hoàn
toàn loạn óc và gây cho ông không biết bao khổ não.
Tai hại nhất cho ông, là ông quá tự tin, không lượng sức mình, nghe lời
Emmanuel Nobel, cháu nhà phát minh ra thuốc nổ, hùn vốn để khai thác kỹ
nghệ dầu lửa. Ông tự nhủ: “Ừ, mình đã chế tạo được máy thì sao không sản
xuất luôn dầu cho khách hàng của mình? Các chính phủ đều chịu bó tay,
không lật nổi Rockefeller, thì mình lại càng nên ra tay truất cái ngôi Vua
dầu lửa của hắn xem sao?”
Và ông mua ngay những mỏ dầu lửa mênh mông ở Calicie. Chính lúc đó,
những khó khăn dồn dập tới.
Kiểu máy của ông vẫn chưa được hoàn thiện, có chỗ trục trặc cần phải sửa
đổi, nhưng ông mắc lo về dầu lửa, thì giờ đâu mà nghĩ tới nó nữa. Lại thêm,
một người Pháp cạnh tranh với ông, kiện ông về bằng sáng chế, cho nó là
vô giá trị. Điều mà không ai có thể ngờ được là ông thua kiện. Ông phải bỏ
dở công việc xây cất một biệt thự lộng lẫy ở Munich, chạy như thằng điên
suốt ngày từ phòng quản lý đến xưởng, đến phòng luật sư. Kết quả là năm
1898, ông phải vào nhà thương điên tĩnh dưỡng trong sáu tháng. Trong sáu
tháng đó, vì thiếu người thay ông để điều khiển, giải quyết những việc gấp
- độc giả chắc còn nhớ rằng bà Diesel không biết chút gì về công việc của
chồng - thành thử sự kinh doanh gặp toàn những thất bại. Ở xưởng, thợ làm