Khổng Tử nói cùng các môn đồ: "Tử Du có lý đấy. Lời ta nói lúc nãy chỉ
hài hước thôi".
8. - Cái độc đáo của Khổng Tử là ông theo dõi sinh hoạt của môn đồ ông
suốt đường đời của họ. Một Aristote đối với cuộc đời A-lịch-sơn Đại Đế,
một Alain với André Maurois thế nào thì từ trước Khổng Tử đã làm. Một số
nhà nho đã theo truyền thống của Khổng Tử. Ở nước ta có thể tạm liệt kê
trường hợp của La Sơn Phu Tử đối với Nguyễn Huệ mặc dầu vị anh hùng
nầy không hẳn là môn sinh của La Sơn Phu Tử hiểu theo nghĩa chuyên môn
đã bàn trên. Học trò của Khổng Tử cũng như Socrate, Platon có đến số
nghìn. Nhưng trong đại đa số ấy kết tụ lại một thiểu số. Nó lập thành một
gia đình tâm huyết mà Thầy được coi như cha và trò như con. Họ nương vai
đỡ cánh với nhau để thực hiện chí lớn. Một Tử Du hồi còn ngồi trên ghế
học đường được Khổng Tử nghiêm khắc dạy dỗ, có lần bị mắng là gỗ mục,
là vách đất, không khắc gì được, không vẽ gì được bởi vì lười biếng. Nhưng
Tử Lộ, Nhiễm Hữu đã thành nhân, ra đời làm quan rồi cũng được ông theo
dõi cảnh cáo cho những khi làm bậy. Tử Cống tuổi chất đầy vai rồi mà còn
cái tật háo danh, ưa so sánh người nầy với người kia để cho mình nổi bật,
có lần bị Khổng Tử cho một bài học đau thấu xương để hết cái tật chê
người nầy móc người nọ.
Khổng Tử nói với Tử Cống: "Thầy tự kiểm để tự tu mà làm chưa tròn,
có thời giờ đâu mà xét nét, sửa sai thiên hạ". Trường hợp thánh Pétrus trong
đêm Đức Jésus bị bắt, toát gươm thất phu chi dũng, nhào tới chém sứt vành
tai của một đối phương, bị Đức Jésus mắng rằng kẻ dùng gươm phải khốn
vì gươm, có giống trường hợp sau đây của Thầy trò Khổng Tử không?
Nhiễm Hữu làm quan cho họ Quí, thâu thuế thắt họng dân chúng, Khổng
Tử nổi cộc bảo với các môn sinh: "Chúng con hãy nổi trống nổi chiêng lên
mà đả đảo nó. Nó không phải là học trò của ta nữa".
Ôi! Ngày nay làm sao trên đường phục vụ ta tìm được những tôn sư biết
lựa lúc nổi lôi đình giùm ta như những thánh sư như Chúa Jésus và Đức
