cướp nước của quân xâm lược vẫn còn sâu đậm lắm trong ký ức nhiều
người cả già lẫn trẻ. Trừ những kẻ sống vô tâm vô cảm thậm chí nhẫn tâm
mới lựa thời té nước theo mưa, háo danh ham lợi, mau chóng nhảy ra hợp
tác với chính quyền chiếm đóng và đàn áp những người yêu nước.
Gia đình mình (một người bạn thân của anh Vân) trở về thành sớm.
Phố xá ngổn ngang, nhất là ở Liên khu Một, nhà cửa đổ nát xiêu vẹo tan
hoang lắm. Mình còn nhặt được những lá cờ đỏ sao vàng vương vãi đó đây
đem về nhà giấu đi. Bố mẹ biết được rầy mắng ngầm ghê lắm rồi phi tang
luôn! Gia đình tạm ở nhờ nhà một người quen dưới phố Hàm Long.
Mình trong số học trò đầu tiên về lại trường Chu Văn An, vào học lớp
Đệ Lục. Đến trường thường có xích lô (cyclo) chở đi. Khi nào có bạn rủ thì
cùng đi bộ. Thằng Nguyễn Sỹ Vân nhà ở phố Hàng Bài thường đợi ở ngã tư
gần đó. Trên đường, mỗi khi gặp mấy thằng lính tây, hai đứa bịt mũi lánh
xa ra như sợ bị lây hủi! Cái giống gì mà lông lá xồm xòam như con bú dù,
da trắng ởn đầy lỗ chân lông trông như lỗ đáo hoặc đen thui loằng ngoằng
mấy vết sẹo dài trên má (gọi là tây rạch mặt) như loại du côn, mắt xanh như
mắt mèo hoặc trắng dã như mắt lợn luộc, cái mũi dài khoằm như mỏ lòai cú
vọ hoặc hếch lên như lỗ cống hứng nước mưa? Mà cái mùi mồ hôi lính thì
eo ơi… xộc lên như mùi hôi rác! Chúng tôi hỏi nhau: Ngày trước cũng thấy
tây nhưng sao không ghét như bây giờ nhỉ? Rồi lại tự trả lời: Vì bây giờ nó
mới lộ rõ mặt ra là đồ đểu!
Trong lòng không ít học trò thấy ấm ức và muốn quậy lên một cái gì…
Một hôm trên đường đi học về, hai đứa rủ nhau vào mua kem ở hiệu
Hồng Vân gần quán Mụ Béo rồi vừa đi vừa ăn, dắt nhau lang thang qua đền
Bà Kiệu. Cái cây đa này ngày trước mình đã có lần thấy người ta thắt cổ tự
tử… Eo ơi… Ghê lắm! Cái mặt nó tím ngăn ngắt trương phì ra. Cái lưỡi thè
lè dài cả gang tay. Cái quần trễ ra dưới rốn phân với nước đái chảy ra tong
tỏng… Mình về nhà bỏ cơm mấy bữa, sẩm tối không dám lên gác một
mình, đêm ngủ lấy chăn chùm kín đầu, nghĩ đến vẫn sợ khiếp vía bò sang
ngủ với bố. Ông anh biết mình nhát gan lấy cái áo đen hay trắng cột trên
đầu màn cứ như người treo lúc lắc làm mình sợ xanh xám mặt mày la hét
tóang lên. Bố mình bảo mấy lần không được, cụ phải dùng roi mây trị một
